كاركرد مدحيِ اساطير در شعر خاقاني

اساطير ايراني و سامي در شعر خاقاني بازتاب گسترده و متنوعي دارند و غالباً در قصايد مدحي او ديده مي‌شوند؛ بدين صورت كه گاه ممدوح به شخصيت‌هاي اساطيري تشبيه مي‌شود و گاه بر آن‌ها برتري مي‌يابد. قدرت خارق‌العاده و شكوه و بزرگي چهره‌هاي اساطيري كه موضوعي آشنا و ملموس در ذهن مخاطب بوده، سبب شده است كه خاقاني در مقام مدح، ممدوح خود را با آن اسطوره‌ها بسنجد يا بر آن‌ها برتري دهد و گاهي هم آن اساطير را در برابر ممدوح، كوچك بشمارد؛ اين كار نه تنها درباره اساطير ايراني بلكه در مواردي درباره اسطوره‌هاي سامي و برخي عناصر اسلامي هم رخ داده و شاعر گاه تا حدّ ترك ادب شرعي نيز پيش رفته است. اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي با هدف تبيين نقش و كاركرد اساطير در شعر خاقاني جمع آوري شده است. نتايج بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه خاقاني نه سر ستيز و مخالفت با اساطير ايراني دارد و نه به باورهاي مذهبي و ديني بي‌اعتقاد است؛ بلكه شاعر در هر دو حالت چه آنجا كه تشبيه مي‌كند و چه آنجا كه ممدوح را برتري مي‌دهد و به كوچك شمردن اسطوره‌ها مي‌پردازد در پيِ رسيدن به مقاصد مدحي خود و اقناع ممدوح و جلب توجه مالي و معنوي اوست.