بررسي فنولوژي (ظهورشناسي) سي و پنج گونه درختي و درختچه‌اي در شهر اصفهان

Phenological Study of Thirty Five Tree and Shrub Species in Esfahan City

فنولوژي (ظهورشناسي)، زمان وقوع و توالي پديده‌هايي را كه به صورت ادواري در زندگي موجود زنده رخ مي‌دهد، بررسي مي‌كند‌. نحوه بروز اين پديده‌ها باعث ايجاد الگوهاي رفتاري ظهورشناسي مي‌شود. علي‌رغم اهميت ظهورشناسي و كاربردهاي گسترده دانستن موسم ظهور پديده‌ها (فنوفاز) تاكنون مطالعات محدودي در زمينه ظهورشناسي گونه‌هاي چوبي در ايران صورت گرفته است. پژوهش حاضر به منظور شناخت و تعيين موسم ظهور پديده‌ها و توالي آنها، بررسي الگوهاي رفتاري ظهورشناسي و الگوهاي ظهور‌شناختي روي 35 گونه چوبي مثمر و غير مثمر واقع در شمال شرقي شهر اصفهان طي سال‌هاي 81-83 انجام گرديده است. مشاهدات مربوط به تغييرات برگ، گل، ميوه، جوانه، پوست و تغييرات رنگي هرگونه در دوره‌هاي هفتگي يا يك هفته در ميان ثبت گرديد. تجزيه و تحليل نمودارهاي حاصل از جداول مشاهدات ظهورشناختي نشان مي‌دهد كه با توجه به شرايط اقليمي و محيطي عرصه مطالعاتي براي هر يك از پديده‌هاي اوج گل‌دهي و ظهور سه مولفه گل، برگ و ميوه دو نوع الگوي رفتاري مشاهده مي‌شود. هم‌چنين سه نوع الگوي رفتاري دوام ميوه و خزان برگ و الگوهاي ظهورشناسي چهار نوع در گل و سه نوع در برگ و نيز سه نوع توالي وقايع ادواري به طور مقايسه‌اي قابل تشخيص است. تقويم‌هاي گل‌دهي و خزان نيز تدوين گرديد.

Phenology is the study of time and sequence of recurring stages in the life history of an organism. The occurrence fashions of the phenophases form different phenological behavior patterns. Despite the importance of phenology and wide applications of knowing phenophases, few studies have been done on the wooden species in Iran. The goals of this study are identification and designation of the phenophases occuring time and their successions, phenological behavior patterns and finally phenological patterns assay of 35 fruitful and fruitless woody species in the northeast of Esfahan during 2003-2005. Leaves, flowers, fruits, buds, bark and color changes were observed weekly or every other week. Analysis of the obtained charts and tables shows that with respect to the environmental and climatic condition of the area, observed phenological behavior patterns are two- leaf, two-flower and two-fruit emergent patterns two-flower peak patterns three-fruit perpetuity patterns and three leaf shed patterns. Finally, there are three comparative successions, six-flower and three-leaf phenological patterns. Based on the findings, blooming and leaf shed calendars were also achieved.