چكيده فارسي :
تغييرات كروموزومي ناپايداري ژنتيكي را توليد مي كند كه علت اصلي بسياري از بيماري هاست. آناليز هر نوع تغيير كروموزومي در حوزه علم سيتوژنتيك قرار مي گيرد. تغييرات كروموزومي را مي توان به دو قسمت ساختاري و تعدادي تقسيم نمود كه هر دو دسته در ايجاد بسياري از بيماري ها به ويژه در توليد سرطان نقش مهمي دارند. امروزه غالب آناليزهاي سيتوژنتيكي توسط روش هاي سنتي (همچون كاريوتايپ و باندينگ و آزمايش ميكرونوكلئي) و همچنين روش هاي مدرن (همچون M-FISH، SKY، و CGH) انجام مي پذيرد. عوامل ايجاد كننده ناهنجاري هاي كروموزومي را مي توان به دو دسته خارجي و داخلي تقسيم بندي نمود. عوامل خارجي كه در ايجاد ناهنجاري در جنگ ها نقش مهمي را ايفا مي نمايند را مي توان به دو دسته فيزيكي (مشتمل بر انواع متفاوتي از اشعه ها) و عوامل شيميايي تقسيم بندي كرد. در اين مطالعه، مروري كلي بر مدل عمومي نحوه ايجاد ناهنجاري در كروموزوم ها و با تاكيد بر نحوه ايجاد ناهنجاري ها به وسيله عوامل شيميايي مي پردازيم. بر طبق اين مدل عمومي، هر دور همانندسازي DNA بعدي مي تواند هرگونه ناهنجاري موجود را در صورت ترميم نشدن به صورت بالاتري از شكل خود تبديل نمايد. اين تئوري عمومي را مي توان در مورد مواد شيميايي نيز استفاده نمود كه بر طبق آن مواد شيميايي به وجود آورنده ناهنجاري هاي كروموزومي از نظر تاثيراتي كه ايجاد مي نمايند، به دو دسته غير تاخيري و تاخيري قابل تقسيم مي باشند. تركيبات شيميايي غيرتاخيري، گپها و شكست ها و تركيبات شيميايي تاخيري، تغييرات كروماتيدي را ايجاد مي كنند. در پايان، به بررسي اجمالي انواع مواد شيميايي مورد استفاده قرار گرفته در جنگ هاي نظامي واقع شده در دنيا (مشتمل بر عامل پرتقالي رنگ، اورانيم ضعيف شده، و گاز خردل) و تاثيرات سيتوژنتيكي و ناهنجاري هاي كروموزومي ايجاد شده توسط آنها خواهيم پرداخت.
چكيده لاتين :
Chromosomal abnormalities are able to produce genetic instability, which is the main cause of many diseases. Cytogenetics is analysis of any kind of chromosomal abnormalities. Chromosomal alterations can be divided into structural and numerical abnormalities, both of which play a significant role in the development of many diseases, particularly cancer. Today, most cytogenetic analyzes are performed by traditional methods (such as karyotype, banding and micronuclei testing) as well as modern techniques (such as M-FISH, SKY, and CGH). The factors causing chromosomal abnormalities can be classified into both external and internal groups. External factors that play an important role in causing anomalies in war can be classified into two physical (including different types of rays) and chemical agents. In this review, we explain a general model for development of chromosome abnormalities with emphasis on the method of production of abnormalities using chemical agents. According to this general model, each phase of DNA replication can convert any existing abnormalities to a higher degree of abnormality. This general theory can also be employed for chemicals, according to which chemicals producing chromosomal abnormalities can be classified into two main groups of non-delayed and delayed chemicals in terms of their effects. Non-delayed chemicals consist of gaps and breaks and delayed chemicals cause chromatid changes. Finally, some common types of chemicals used in military wars (including Agent Orange, depleted uranium, and mustard gas), with its cytogenetic effects and chromosomal aberrations caused by them, are discussed.
