(مقاله كوتاه علمي) استخراج، جداسازي و تعيين ساختار شيميايي گليكوزيد قلبي ديگوكسين از عصارۀ گياهLeonurus cardiaca L.

(Short paper) Extraction, isolation and chemical structure elucidation of Digoxin cardiac glycoside from Leonurus cardiaca L. extract

گياه دارويي دم شير با نام علمي Leonurus cardiaca L. گياهي علفي و چند ساله متعلق به تيرۀ نعنائيان (Lamiaceae) است كه بطور گسترده اي در طب سنتي ايران و ديگر كشورها به عنوان گياهي آرام بخش، خواب آور، مدر، كاهنده فشار خون و بويژه به عنوان درمان بيماري‌هاي قلبي شناخته مي‌شود. از اين گياه تركيبات فيتوشيميايي مهمي نظير آلكالوييدها، ايريدوييدها، ساپونين‌ها، فلاونوييدها، كاردنوليدها و دي ترپنوييدها استخراج و شناسايي شده است. با توجه به اهميت و پراكندگي اين گياه در ايران، هدف از اين پژوهش بررسي فيتوشيميايي عصارۀ گياهL. cardiaca در جهت ارزيابي و شناسايي تركيبات طبيعي موجود در آن مي‌باشد. در راستاي اين تحقيق، ابتدا اندام‌هاي هوايي گياه مذكور در مرحلۀ گلدهي از دامنه‌هاي كوه دماوند در مردادماه 1395 جمع آوري و به روش خيساندن در حلال عصاره گيري گرديد. سپس به منظور جداسازي چربي‌ها و تركيبات اشباع با زنجيره‌هاي بلند، عمل چربي‌گيري توسط حلال هگزان و در قيف جداكننده انجام شد. در مرحله بعد به منظور جداسازي فراكسيون‌هاي مختلف، بر روي ستون كروماتوگرافي برده و نهايتاً از ميان 32 فراكسيون بدست آمده، از فراكسيون 8+9+10 بلور مربوط به تركيبي طبيعي ظاهر گرديد. براي اولين بار در دنيا از گياه دم شير تركيب طبيعي يك گليكوزيد قلبي با نام ديگوكسين استخراج، جداسازي و خالص سازي شده و با استفاده از روش‌هاي طيف سنجي 13C-NMR، 1H-NMR، DEPT و IR ساختمان شيميايي آن شناسايي و معرفي گرديد.

The Leonurus cardiaca L. is a perennial herbaceous medicinal plant. This species belongs to Lamiaceae family and commonly known as “lion's tail” in Persian. L. cardiaca is widely used in Iranian traditional medicine and others as sedative, hypnotic, diuretic and blood pressure reducer agent. This species is using in remedy of heart diseases. Many important phytochemical compounds such as alkaloid, iridoid, saponins, flavonoids, carotenoids and diterpenoids have been previously extracted and identified from L. cardiaca. Regarding the importance of plant and also presence in the Country, this study was defined to investigate the phytochemical constituents of L. cardiaca extract in order to evaluate and identify of natural compounds. Hence the aerial parts of plant were collected from natural habitat in hillsides of Damavand Mountain (Mazandaran Province) in flowering growth stage. The shade dried materials were powdered and then were extracted using maceration method. The extract was defatted using Hexane solvent in next step. Chromatography column was used for fractionation of extract and 32 different fractions were isolated as the result. A natural compound's crystal was appeared in fraction 8+9+10 and so its chemical structure was evaluated using spectro-photometric methods (1H-NMR,13C-NMR, IR and DEPT Techniques). Based on the obtained spectra, natural compound of Digoxin (a well-known cardiac glycoside from other plant species) was extracted, purified and identified from L. cardiaca extract for the first time in the world.