مقايسه تركيبات فيتوشيميايي اسانس در اكوتيپ‌هاي Teucrium polium subsp. polium دراستان فارس

Comparison of phytochemicals of essential oils in ecotypes of Teucrium polium subsp. polium in Fars province

مريم نخودي گياهي است بومي ايران كه در طب سنتي مورد استفاده قرار مي گيرد. پژوهشي به منظور مقايسه كميت و كيفيت مواد موثره اسانس Teucrium polium subsp. Polium در هفت منطقه مختلف استان فارس با محدوده ارتفاعي 800 تا 2500 به اجرادرآمد. سرشاخه هاي گلدار و هوايي نمونه ها بعد از خشك شدن، به روش تقطير با آب (طرح كلونجر) اسانس گيري و سپس تركيبات اسانس با دستگاه‌هاي GC وMS/GC شناسايي شدند. نتايج نشان داد مهمترين تركيبات اسانس در رويشگاههاي مختلف متغير بوده و به ترتيب در اين هفت منطقه عبارتند از: ژرماكرن-دي (7/6 – 6/22 دررصد)، بي-‌سيكلوژرماكرن (4/4 – 1/15 درصد)،آلفا-پينن(8/0 – 6/16 درصد)، بتا-پينن (8/0 – 2/9 درصد)، ميريسن (7/1 – 5/9 درصد) واي-كاريوفيلن (2/4 – 9/13 درصد). مقايسه تركيبات عمده اسانس هانشان داد كه اكوتيپ هايي كه از مناطقي با ارتفاع بالاتر جمع آوري شده بودند، نسبت سزكوئي ترپن هاي اسانس بيشتر از مونوترپن هاي آن بود. ‌نتايج حاصل از آناليز داده هاي مربوط به تركيبات اصلي اسانس، با نرم افزار Minitab به تشخيص 3 گروه متمايز منجر شد كه نشان دهنده‌ وجود تنوع فيتوشيميايي درون گونه‌اي در اين گياه است. .

Teucrium polium L. is a native plant of Iran that is used in traditional medicine. This study was designed to investigate the chemical composition of the essential oil in seven T. polium ecotypes with a range of 800 to 2500 altitudes in Fars province. To perform this study, the aerial parts of T. polium were collected in flowering stages and dried under laboratory conditions. Then, the essential oils were obtained by hydrodistillation method and analyzed by GC/MS. The results showed that the most important constituents of essential oils varied in different habitats and the main components were germacrene- D (22.6–6.7%), bicyclogermacrene (15.1–4.4%), α-pinene (16.6–0.8%), β-Pinene (9.2–0.8%), myrcene (9.5–1.7%) and (E)-Caryophylle (13.9– 4.2%). Comparison of the major constituents of the essential oils showed that the ecotypes collected from higher altitude areas had higher sesquiterpene than monoterpenes. Data analysis of the main constituents of the essential oils using Minitab software led to the identification of three distinct groups, indicating the existence of intra-species phytochemical diversity in this plant.