بررسي و مقايسه فيتوشيميايي اسانس و عملكرد آنتي‌اكسيداني سرشاخه‌هاي گياه دارويي Juniperus Sabina L. در رويشگاه‌هاي مختلف مازندران و گلستان

Phytochemical evaluation and comparison of essential oil and antioxidant activity of Juniperus sabina L. branches in different habitats of Mazandaran and Golestan provinces

گياه Juniperus sabina L.ازجمله گياهان دارويي ارزشمند شمال ايران است كه از اثرات فارماكولوژيكي بسياري از جمله خواص ضدسرطاني، ضد مالاريا و ضد باروري برخوردار است. پژوهش حاضرباهدف ارزيابي فيتوشيميايي اسانس و عملكرد آنتي­اكسيداني سرشاخه­هاي گياه ماي­مرزدر دو استان گلستان و مازندران انجام شد. نمونه­ها از سه رويشگاه رامسر، راميان وتوسكستان در فصل تابستان سال 1397 جمع­آوري شدند. اسانس­گيري به روش تقطير با آب و شناسايي تركيبات با استفاده از دستگاه GC-FID و GC-MS انجام شد. از دو روش TAOC و DPPH جهت بررسي توانمندي آنتي­اكسيداني و روشرنگ‌سنجي (فولين- سيكالچو) جهت سنجش فنل كل استفاده شد. بيشترين مقدار فنل‌كل در نمونه رامسر (mg GAE/g dw19/0± 33/3)، مهار راديكال DPPH در نمونه راميان (99/4 ±1/43 درصد) و آنتي اكسيدان كل در نمونه توسكستان (12/0±05/19 ميلي‌گرم اسكوربيك اسيد در گرم وزن خشك) مشاهده شد.اگرچه درصد اسانس و توانمندي آنتي­اكسيداني جمعيت‌هاي مناطق مورد مطالعه تفاوت معني­داري نداشتند، با اين وجود تغييرات اجزاي اسانس به ويژه تركيبات قالب كاملاً متفاوت بود. مقدارسابينن به‌عنوان تركيب غالب در سه رويشگاه مذكور به­ترتيب 5/12، 8/49 و 58 درصدبود. نكته قابل توجه در اين پژوهش وجود تركيب ميرتنيل-استات به مقدار 6/72 درصد در نمونه رامسر بود كه تاكنون در رابطه با اين گياه گزارش نشده است.با توجه به تفاوت بارز مشاهده شده در تركيب اسيدهاي چرب ضروري اسانس ماي­مرز رامسر، پيشنهاد مي‌گردد كه اين توده گياهي به دقت بيشتري مورد بررسي قرار گرفته و ممكن است در آينده به عنوان كموتايپي از ماي­­مرز معرفي گردد.

Juniperus sabina L. is one of the valuable medicinal plants belonging to Cupressaceae family which has precious pharmaceutical effects such as anti-cancer properties, prevention of cell division, anti-malarial and anti-fertility. The aim of the current study was to evaluate the quantity and quality of essential oil compounds as well as antioxidant activity in the brunchlets of Juniperus sabina. samples were collected from three habitats of Ramsar, Ramyan and Tooskestan in the summer of 2018. The essential oils compounds were analyzed by using GC-FID and GC-MS. Both TAOC and DPPH methods were used to evaluate the antioxidant potential and the colorimetric method (Folin-ciocalteu) for measuring total phenol. The highest amount of total phenol in Ramsar sample (3.33 ± 0.19 mg GAE/g dw), DPPH radical scavenging in Ramyan sample (43.1±4.99%) and total antioxidant in Tooskestan sample (19.5±0.12 mg ascorbic acid /g dw) was observed. Sabinene was one of the major constituents in all samples (12.5, 49.8 and 58 % respectively). The notable finding of this study was the presence of myrtenyl-acetate (72.6%) in the Ramsar sample that has been never reported in this plant. Due to the significant difference observed in the essential oil composition of Ramsar, further studies on this plant is suggested and it may be introduced as a new chemotype in the future.