برآورد پارامترهاي ژنتيكي و تركيب‌پذيري عمومي توده‌هاي بومي اسپرس از نظر عملكرد علوفه

Estimation of Genetic Parameters and General Combining Ability of Sainfoin Landraces with Respect to Forage Yield

با توجه به اهميت ارزيابي تركيب‌پذيري عمومي قبل از تهيه واريته‌هاي ساختگي در گياهان علوفه‌اي تعداد 36 توده بومي اسپرس از نقاط مختلف ايران جمع‌آوري و در سال 1379 در يك خزانه پلي‌كراس در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 24 تكرار كاشته شد. 36 توده پلي‌كراس حاصل جهت انتخاب والدين مناسب براي توليد واريته ساختگي در سال 1380 در قالب طرح لاتيس 3 گانه ارزيابي گرديدند. به‌دليل معني‌دار نبودن اثر بلوك‌هاي ناقص درون هر تكرار، داده‌ها به صورت بلوك‌هاي كامل تصادفي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. صفات عملكرد تر كل كرت به ازاي واحد طول رديف، وزن تر به ازاي تك بوته، وزن خشك 1/5 كيلوگرم از كل كرت در مجموع 3 چين و هم به طور جداگانه در هر چين (برداشت) مورد بررسي قرار گرفتند. هم‌چنين شاخص عملكرد پيشنهادي در اين مقاله براي مجموع دو چين 1 و 2 و خوش خوراكي فقط براي چين دوم محاسبه و مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفتند. وزن خشك 1/5 كيلوگرم از كل كرت و وزن تر به ازاء تك بوته به ترتيب كمترين و بيشترين مقدار ضريب تغييرات را به خود اختصاص دادند. برآوردهاي وراثت‌پذيري براي خوش خوراكي، شاخص عملكرد و وزن تر به ازاي تك بوته انتخابي بالا بود. از نظر قابليت تركيب‌پذيري عمومي، 6 توده براي صفت عملكرد تر، 6 توده براي وزن خشك، 9 توده براي شاخص عملكرد و 10 توده براي خوش خوراكي داراي بالاترين ارزش بودند. بنابراين توده‌هاي برتر در مورد هر متغير را مي‌توان به عنوان والدين در توليد واريته ‌هاي ساختگي اسپرس به كار برد.

Sainfoin in believed as an important forage crop regarding its suitable agronomical characteristics and feeding livestock. Evaluation of general combining ability is a critical preliminary stage before selection of suitable parent and production of synthetic varieties. Thirty six sainfoin landraces which have been collected from different parts of Iran were grown in 2000 in a randomized complete block design (RCBD) with 24 replications as a polycross nursery. The resulting polycrosses were sown in 2001 in a triple lattice design. Characters such as fresh forage yield per plot based on unit length, fresh forage yield per plant, and dry forage yield for each cutting stage and for the whole season were measured. Also a yield index for the two first cuttings and forage palatability for the second cutting were determined. Results showed that there was no significant difference between partial blocks within each replication and therefore data was analyzed based on RCBD. High heritability was observed for forage palatability, yield index, and fresh forage yield per plant. So selection can be made to improve forage yield and palatibility in sainfoin. In terms of general combining ability, six landraces for fresh forage yield, six landraces for dry forage yield, nine landraces for yield index, and ten landraces for palatibility showed high estimates. The lanraces having highest amounts of general combining ability for each variable can be used as suitable parents to produce synthetic varieties of sainfoin.