عنوان مقاله :
تأملي در باب ورود فلسفۀ غرب به ايرانِ دورۀ قاجار
عنوان به زبان ديگر :
A Survey of the Introduction of Western Philosophy to Qajar Iran
پديد آورندگان :
شاه‌وردي، امين دانشگاه اصفهان
كليدواژه :
محمدعلي فروغي , فلسفه , دكارت , دورۀ قاجار , ترجمه
چكيده فارسي :
در اين مقاله، با توجه به بر‌هم‌كنش‌هاي ميان جامعۀ فلسفي و تحولات سياسي و فرهنگي مهمِ دورۀ قاجار، به دو نكتۀ اصلي در بي‌توجهي به فلسفۀ غرب اشاره مي‌شود: نخست اينكه جامعۀ فلسفي سنتي دورۀ قاجار نيازي عميق و اساسي براي آگاهي از آموزه‌هاي فلسفي غرب احساس نمي‌كرد و بدين ترتيب تلاشي براي اخذ نظرات فيلسوفان غربي انجام نداد. دوديگر اينكه دولت‌مردان و روشنفكران ايران، جز جمال‌الدين اسدآبادي، به فراگيري و آموزش فلسفۀ غرب چه در قالب اعزام دانشجو براي تحصيل در اين رشته و چه در قالب تأسيس رشتۀ فلسفه در مدارس جديد از جمله دارالفنون، توجه چنداني نداشتند. در بخش پسين مقاله، استدلال مي‌شود كه بر خلاف نظر اغلب پژوهشگران، آشنايي ايرانيان با دكارت و كتاب گفتار در روش به پيش از دورۀ ناصري و حضور كنت گوبينوي فرانسوي در ايران باز مي‌گردد. در پايان، فهرستي از كتاب‌هايي به دست داده مي‌شود كه در حوزۀ فلسفۀ غرب و در دورۀ قاجار به پارسي ترجمه شدند و به اين نكته اشاره مي‌شود كه ترجمۀ محمدعلي فروغي از دو رسالۀ افلاطون با عنوان حكمت سقراط، راهي نو در آشنايي با فلسفۀ غرب را پديد آورد.
چكيده لاتين :
Regarding the interactions of philosophical society and important political and cultural changes which occurred in Qajar period, two points about the neglecting to the translation of philosophical books are implied. First, there was no feeling of necessity in the traditional philosophical society of Qajar period to introduction of the doctrines of western philosophers and so they did not try to translate western philosophical books. Second, Iranian political men and intellectuals, except Jamāl Al-Dīn al-Afghānī, did not realize the importance of the learning and teaching of the western philosophy; neither in form of sending students to European countries, nor in form of establishing the philosophy field in new colleges, especially in Dār-al Funūn. In the second half of this paper, it is demonstrated that Iranians were introduced with Descartes’s Discours de la méthode before the period of Nāṣir al-Dīn Shāh and Arthur de Gobineau’s travelto Iran. Finally, a list of western philosophical books is presented which were translated to Persian in Qajar period and then it is confirmed that Foroughi’s translation titled Socrates’s Wisdom established a new path for acquaintanceship with western philosophy
