نگاهي به مختارنامه‌هاي منظوم ادب فارسي

An Investigation of Mokhtarnameh Poem Collections in Persian Literature

منظومه هاي حماسي ديني و مذهبي از جملة آثاري هستند كه با وجود كميّت قابل توجه در ادب فارسي چندان مورد عنايت مصحّحان و پژوهشگران قرار نگرفته اند و شايد از دلايل كم توجهي به اين آثار، ناشناختگي آنها در ميان جامعة ادبي باشد. در طول تاريخ ادبيّات فارسي، منظومه هاي حماسي ديني متعدّدي با موضوع وقايع ديني و جنگهاي صدر اسلام، زندگي و شرح احوال ائمّة اطهار و شخصيت هاي برجسته و تأثيرگذار مذهبي سروده شده است. از جملة موضوعاتي كه منظومه سرايان ديني به آن نگاهي ويژه داشته اند، شرح احوال و قيام مختار بن ابي عبيدة ثقفي به خونخواهي شهداي كربلا است. در اين منظومه هاي ديني، قيام مختار و پايداري او در انتقام گرفتن از قاتلان امام حسين(ع) به شيوة حماسي و به تقليد از شاهنامة فردوسي به تصوير كشيده شده است. اغلب اين منظومه ها به شكل نسخة خطّي در كتابخانه ها نگهداري ميشوند. تلاش نگارنده در اين مقاله بر آن است تا با استفاده از دو روش كتابخانه اي و سندكاوي به معرّفي اجمالي مختارنامه هاي منظوم ادب فارسي بپردازد. در اين نوشتار تعداد چهارده منظومة حماسي ديني با موضوع داستان قيام مختار ثقفي معرّفي گرديده است كه قديمي ترين آنها مختارنامة نگاهي آراني كاشاني متعلّق به قرن دهم هجري قمري است.