مطالعه سطوح مختلف نيتروژن، فسفر و پتاسيم بر پارامترهاي فيزيولوژيكي، مرفولوژيكي و محتواي اسانس در گياه دارويي مرزه (Satureja hortensis L)

Study of Different Levels of Nitrogen, Phosphorus and Potassium on Physiological and Morphological Parameters and Essential Oils in Savory Plant (Satureja hortensis L.)

در اين مطالعه تأثيرات محلول‌پاشي كود كامل NPK بر روي برخي پارامترهاي فيزيولوژيكي و مرفولوژيكي و اسانس گياه دارويي مرزه به‌صورت طرح بلوك كاملاً تصادفي با چهار تيمار و در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفت. تيمارها شامل تيمار شاهد (بدون مصرف كود)، تيمارهاي محلول‌پاشي با كود كامل NPK با نسبت‌هاي 20-20-20، 10-50-10 و 36-12-12 بود. بيشترين تعداد برگ، شاخه جانبي، ارتفاع و وزن‌تر و خشك‌ريشه و ساقه در تيمار كود با نسبت 36-12-12 بدست آمد. اين‌گونه به نظر مي‌رسد كه نقش پررنگ تر پتاسيم نسبت به فسفر و نيتروژن با تركيب كودي (36-12-12) توانست باعث افزايش معني‌دار در اين صفات گردد. بيشترين ميزان كلروفيل a با mg g-1 F. W 10/161 و بيشترين مقدار كاروتنوئيد با mg g-1 F. W 0/571 در تركيب تيماري كود كامل 20-20-20 حاصل شد. تيمار شاهد با مقدار mg g-1 F.W 37/682 بيشترين ميزان آنتوسيانين را به خود اختصاص داد. كم بودن ميزان آنتوسيانين در تيمارهاي محلول‌پاشي با كود كامل نسبت به نمونه عدم كاربرد كود، شايد به خاطر نقش كود در ايجاد شرايط بهينه براي گياهان باشد. محتواي اسانس كل نيز در تيمارهاي مختلف تغييراتي را از خود نشان داد، به اين ترتيب كه ميزان توليد اسانس در گياهان تحت تيمار كود با نسبت (36-12-12) در مقايسه با نمونه شاهد و ساير گروه هاي تيماري بيشتر بود. نتايج تجزيه رگرسيون گام‌به‌گام نشان داد كه صفات كلروفيل a، تعداد برگ و ارتفاع بيشترين تأثير را روي وزن خشك ساقه داشتند و توانستند 85% وزن خشك ساقه را توجيه كنند.

In present study, effects of foliar application of NPK fertilizer on some physiological, morphological parameters and essential oil of medicinal plant of savory (Satureja hortensis L.) were studied. Experimental design was Randomized Complete Block design (RCB) with 4 treatments and 3 replications. Treatments were including control and foliar of NPK fertilizer with proportions of 20-20-20, 10-50-10 and 12-12-36. Results showed that there were considerable differences between control and other fertilizer treatments expect Chlorophyll b. The highest wet weight of stem with 6.9 g and the highest dry weight of stem with 1.26 g were obtained by foliar application of 12-12-36 fertilizer. Also the highest number of leaves, lateral branches, height and wet and dry weight of roots and soluble sugar was obtained by fertilizer treatment with ratio of 12-12-36. It seems that eminent role of potassium rather than nitrogen and phosphorus in fertilizer composition of 12-12-36 could lead to significant increases in these traits. The highest content of chlorophyll a with 0.161 mg g-1 F.W, the highest rate of Carotenoid with 0.571 mg g-1 F.W and the highest rate of Protein with 28.78 mg g-1 F.W were captured in fertilizer with ratio of 20-20-20. Fertilizer with ratio of 20-20-20 that take advantage of three elements with same equal and balanced ratio, could drop effective role in production and formation of photosynthetic pigments. Control treatment revealed the most content of anthocyanin with 37.68 mg g-1 F.W. Low levels of anthocyanin in foliar application treatments in comparison with control sample may be because of creation the optimum condition for plants by application of fertilizer. Total essential oil content demonstrated fluctuations in different treatments so in plants with fertilizer treatments with ratio of 12-12-36 had the most essential oil productions rather than control and other fertilizer treatments. Increasing percentage of essential oil in this group might be due to change of essential oil biosynthesis under of special fertilizer treatment and boosting of leaves area. Outcomes of regression analysis by stepwise method showed that chlorophyll a, number of leaf and height had the most effect on dry weight of stem and could justify 85% of dry weight of stem.