مطالعه شكل‌هاي شيميايي آهن و منگنز درخاك يك كاتنا در منطقه ياسوج

Study of Chemical Forms of Fe and Mn in a Soil Catena in Yasouj Region

اكسيدها و هيدروكسيدهاي آهن و منگنز از تركيبات بسيار فعال در خاك هستند. اين تركيبات نسبت به تغيير شرايط محيطي خاك حساس بوده و اغلب در طول خاكرخ حركت مي‌نمايند. از اين‌رو مقدار شكل‌هاي مختلف شيميايي اين تركيبات و نسبت ميان آنها به‌عنوان شاخصي در مطالعات تكامل خاك به‌كار مي‌رود. اين مطالعه به منظور بررسي آثار پستي و بلندي و شرايط زه‌كشي بر شكل‌هاي شيميايي آهن و منگنز در طول يك كاتنا در منطقه دشت روم در استان كهگيلويه صورت گرفت. نتايج نشان داد كه حداكثر مقدار آهن و منگنز پدوژنيك (Fed و Mnd) در سطوح پايدارتر ژئومورفيك بوده و ميزان آن با افزايش عمق عمدتاً كاهش مي‌يابد. هم‌چنين خاكرخ‌هاي داراي شرايط اكوييك داراي مقادير بيشتر آهن با تبلور ضعيف (Mno و Feo) و مقادير كمتر Fed و Mnd هستند. روابط مثبت و معني‌داري ميان Feo، Mno، Fet، Mnt و ميزان رس در خاك‌ها ديده شد. نتايج نشان داد كه شرايط اكوييك موجب افزايش نسبت‌هاي Feo/Fed ، Mno/Mnd و Mnd/Fed به‌ترتيب به ميزان 3/1، 4/3 و 1/9 برابر و كاهش 2/6 برابري در شاخص تبلور آهن گرديد. بالاتر بودن مقدار ميانگين Mnd/Fed در خاك اكوييك نسبت به خاك غير اكوييك احتمالاً نشان‌دهنده افزايش بيشتر ميزان منگنز پدوژنيك نسبت به آهن پدوژنيك در شرايط اكوييك بوده است.

Iron and manganese oxides as well as hydroxide minerals are among active constituents in soils because they are sensitive to environmental changes and often move frequently along soil profile. Therefore, their chemical forms content and their ratios are used as a soil developmental criterion. The present study was conducted in order to evaluate the effects of topography and drainage conditions on chemical forms of Fe and Mn along a soil catena in Dasht-e- Roum plain, in Kohgilouye Province. According to the results, maximum pedogenic Fe and Mn (Fed and Mnd) was found in more stable geomorphic surfaces. Higher values of Fed and Mnd were mostly observed in surface horizons compared to soil depth. Aquic soils exhibited higher contents of poorly crystalline Fe and Mn (Feo and Mno) and higher contents of Fed and Mnd. A significant correlation between clay content and Feo, Mno, Fet and Mnt contents was found. In addition, aquic condition increased Feo/Fed, Mno/Mnd and Mnd/Fed, 3.1, 4.3 and 1.9 times respectively but decreased the Fe crystallinity index 2.6 times. Aquic soils seem to have more favorable conditions for the formation of pedogenic Mn compared to pedogenic Fe, hence higher content of Mnd/Fed was observed in these soils .