بررسي فلور، شكل زيستي، پراكنش جغرافيايي و تنوع در رويشگاه‌هاي Artemisia aucheri Boiss. و Artemisia melanolepis Boiss. منطقه جنوب‌شرقي سبلان

Study of flora, life form, chrotype, diversity and evenness of Artemisia aucheri Boiss. and Artemisia melanolepis Boiss. habitats in South-East of Sabalan

با توجه به اينكه دو گونه Artemisia melanolepis Boiss. و Artemisia aucheri Boiss. از گونه‌هاي شاخص بخش‌هايي از جنوب‌شرقي سبلان مي‌باشند و اين مقاله بخشي از طرح كلي شناخت رويشگاه‌هاي درمنه در استان اردبيل مي‌باشد، لذا بررسي و مقايسه فلور آن‌ها انتخاب شد. هدف اين پژوهش، بررسي فلور، شكل زيستي، پراكنش جغرافيايي، تنوع و يكنواختي گونه‌اي رويشگاه‌هاي A. aucheri و A. melanolepis در دامنه‌ي جنوب‌شرقي سبلان بوده است. گونه‌ها از دو رويشگاه جمع‌آوري و درمجموع 84 گونه شناسايي شد كه متعلق به 23 تيره و 61 جنس مي‌باشند. تيره‌هاي Asteraceae،Fabaceae ، Lamiaceae و Poaceae بزرگ‌ترين تيره‌ها و جنس‌هاي Astragalus و Poa بزرگ‌ترين جنس‌هاي رويشگاه­هاي مطالعاتي هستند. براساس سيستم طبقه‌بندي رانكاير، درمجموع به ترتيب 68 درصد همي‌كريپتوفيت، 15 درصد كامفيت،11 درصد تروفيت و 6 درصد ژئوفيت در رويشگاه­هاي گونه­هاي موردمطالعه گسترش دارند و به تفكيك در رويشگاه ­هاي A. aucheri و A. melanolepis، شكل زيستي همي‌كريپتوفيت به‌ترتيب با 69 و 77 درصد گونه‌هاي همراه، داراي بيشترين فراواني است. در عرصه‌هاي با حضور A.aucheri، گياهان كامفيت 18/4 درصد گونه‌هاي همراه اين گياه را تشكيل داده و در مقام دوم قرار مي‌گيرد. شكل زيستي دوم در بين گونه‌هاي همراه A. melanolepis متعلق به تروفيت‌ها با 13/5 درصد گونه‌هاي همراه است. پراكنش جغرافيايي گونه‌هاي گياهي نشان‌ داد كه ناحيه‌ي ايران- توراني با 56/09 درصد بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده و در رويشگاه‌هاي A.aucheri و A.melanolepis گونه‌هاي با پراكنش جغرافيايي ايران- توراني به‌ترتيب با 23 و 16 گونه، غلبه دارند. نتايج حاصل از آناليز شاخص ­هاي عددي تنوع (سيمپسون و شانون-واينر) و يكنواختي (سيمپسون و اسميت-ويلسون) در رويشگاه‌هاي موردمطالعه نشان داد كه شاخص سيمپسون تفاوت معني‌داري در گونه‌هاي همراه اين دو گونه درمنه نداشته است، اما شاخص تنوع شانون- واينر در ارتفاع و جهات جغرافيايي متفاوت، اختلاف معني‌داري دارند. با استفاده از نتايج اين تحقيق، علاوه بر توليد اطلاعات پايه و شناختي از رويشگاه‌هاي A.aucheri و A.melanolepis، همچنين مي‌توان در رويشگاه‌هاي دو گونه‌ موردمطالعه در امر اصلاح و احيا از گونه‌هاي شناسايي‌شده استفاده كرد.

The aim of this study was to investigate the flora, life form, chrotype, diversity and evenness of accompanying species of Artemisia melanolepis Boiss. and Artemisia aucheri Boiss. in the south east of Sabalan. Species were collected and identified. Overall, 82 identified plant species was belonging to 23 families and 61 genera. Asteraceae, Fabaceae, Lamiaceae and Poaceae families were the dominant families and Astragalus and Poa were the dominant genera in studied habitats. According to the Rankaier's system the identified species in the study area, were belonged: 69.5% to hemicryptophytes, 10.9% to therophytes, 13.4% to chamaephytes and 6% to geophytes, respectively. In the habitats of A. aucheri and A. melanolepis, hemicryptophytes is the dominant with 71 and 78.3% of accompanying species respectively having the highest frequency. In the habitats of A.aucheri, chamaephytes species with 18.4% is the second dominant life forms. The second life form of the accompanying species of A. melanolepis, with 13.5% is the therophytes. Geographical distribution of species in the study area indicates that the Iran-Turanian region with 56.09% has the highest frequency. In the habitats of A.aucheri and A. melanolepis, species with geographical distribution of Iran-Turanian region with 24 and 16 species, respectively is dominant. Results of the numerical diversity indices (Simpson and Shannon-Wiener) and evenness (Simpson and Smith-Wilson) in the study habitats shows that Simpson index have no significant differences in the accompanying species of two Artemisia species but the Shannon-Wiener diversity index in different elevation and aspects have a significant difference. Using the results of this study, in addition to the basic information and understanding of A.aucheri and A.melanolepis habitats, also in the habitat of these species for the improvement and reclamation the identified species can be used.