ارزﯾﺎﺑﯽ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ و آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي در ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل زﻋﻔﺮان در اﺛﺮ ﮐﻤﺒﻮد ﺑﺎرش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردي: ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي و ﺟﻨﻮﺑﯽ

ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﺑﻼﯾﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺟﻮاﻣﻊ ﮔﯿﺎﻫﯽ و ﺣﺘﯽ ﺷﻬﺮي را از ﻃﺮﯾﻖ ﺗﻐﯿﯿﺮ در دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺗﺤـﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ وارد آﻣﺪن ﺧﺴﺎرت ﻫﺎي زﯾﺎدي ﺑﻪ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن و اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد. آﺳـﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮي ﮐﺸـﺎورزي ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان آﺳﺘﺎﻧﻪ ﯾﺎ درﺟﻪاي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ در آن ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﺣﺘﻤﺎل ﺻﺪﻣﻪ دﯾﺪن ﺳﯿﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﮐﺸﺎورزي در اﺛﺮ ﺗﻨﺶ وﺟﻮد دارد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﺑﺮرﺳـﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل زﻋﻔﺮان اﺳﺖ. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮاي ﺳﻨﺠﺶ ﮐﻤﯽ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻧﺪارد ﺷﺪه ﺑﺎرش )SPI(، ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ )RAI( و ﻣﻌﯿﺎرﺑﺎرﻧﺪﮔﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ)SIAP( و ﺷﺎﺧﺺ )SPI( ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺮاي ارزﯾﺎﺑﯽ آﺳﯿﺐ ﭘـﺬﯾﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﺎرش ﻫﺎي ﻣﺎﻫﺎﻧﻪ 6 اﯾﺴﺘﮕﺎه ﻫﻮاﺷﻨﺎﺳﯽ اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻃﯽ 30 ﺳﺎل )1365-94( اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ. در ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮات ﺧﺸﮑﺴـﺎﻟﯽ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﻣﺤﺼﻮل ﮐﺸﺎورزي ﻧﯿﺰ از ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺴﺒﯽ ﻣﺤﺼﻮل زﻋﻔﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ. ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﺪت ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻫﺎي رﺧﺪاده ﺑﯿﺸﺘﺮ در ﺣﺪ ﺷـﺪﯾﺪ و ﺑﺴﯿﺎر ﺷﺪﯾﺪ ﺑﻮد. ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎيSIAP ,RAI و SPI روﻧﺪي ﻫﻤﺴﻮ ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي زراﻋﯽ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ زﻋﻔﺮان در ﺷـﻬﺮﻫﺎي ﺑﯿﺮﺟﻨـﺪ، ﮔﻨﺎﺑـﺎد، ﻗـﺎﺋﻦ، ﮐﺎﺷﻤﺮ ﻧﺸﺎﻧﺪاد. اﻣﺎ ﺷﺎﺧﺺSIAPوSPI از ﻧﻈﺮ ﺷﺪت ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﻫﺎي ﺑﺮآوردي ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﻋﻤﻠﮑـﺮد ﻧﺴـﺒﯽ ﻫﻤﺨـﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺸـﺘﺮي داﺷـﺘﻨﺪ. ﺷـﺎﺧﺺ ﻫـﺎي ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه زﻋﻔﺮان در اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي و ﺟﻨﻮﺑﯽ در ﻃﯽ 10 ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑـﺎ روﻧـﺪ ﮐـﺎﻫﺶ ﻧﺴـﺒﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد زﻋﻔﺮان در ﻃﯽ اﯾﻦ دوره اﻧﻄﺒﺎق ﻧﺸﺎن داد. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮي در ﻃﯽ ﺳﺎل ﻫـﺎي 95- 65 ﻧﺸـﺎن داد ﻋﻤﻠﮑـﺮد زﻋﻔـﺮان درﺗﻤﺎم ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﺣﺴﺎﺳﯿﺖ ﮐﻢ ﺑﻪ دوره ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ