تحليل ساختاري كمال ديوان و امشاسپندان با نگاهي به آيين مزديسنا و اسطوره‌هاي پيشاآريايي

The Concept of "the Perfection of Demons and Amesha Spenta" Based on Mazda Religion and Pre-Aryan Myths A Structural Analysis

نويسنده در اين مقاله سعي دارد با روش توصيفي ـ تحليلي واژة كمال ديوان و امشاسپندان را در زبان اوستايي ريشه‌يابي كند و با ژرف­كاوي در ساختار واژگاني از يك‌سو و كنكاش در مفاهيم تطبيقي آن از سوي ديگر تلاش مي‌شود تا صورتي ديگرگونه از طرح مسأله به دست داده شود. از اين منظر، جوهرة ثنويّت مزداپرستي، در تمام جزئيات و شئونات اين آيين جاري­ست و عملكرد به اصطلاح «درخت­گون» دارد، هر چه از ريشه به سمت جزئيات پيش مي­رويم، تكثّر در كميّت مشهودتر مي­گردد و اين در حالي است كه ويژگي­هاي بنيادين ريشه در فرعي­ترين سرشاخه­ها، قابل پي­گيري است. بي­ترديد آنچه ريشه­هاي اين ثنويّت را تشكيل مي­دهد، نخستين تقابل اهوره با اهريمن است و اين همانا آفرينش امشاسپندان به دست اهوره و آفرينش كمال ديوان به تلافي، از سوي اهريمن است. واكاوي دقيق هر يك از اعضاي اين دو گروه خود روشنگر جزئيات تشكيل­دهندة اين ثنويّت و آشكاركنندة زواياي مستور تقابل­ها با يكديگر است. براي دست يافتن به اين مقصود، مؤثرترين روش، بررسي ژرف­كاوانة اعضاي هر يك از دو گروه و قياس آن­ها با يكديگر است. اين شيوه، خود راه­گشايي است براي رسيدن به تقابل‌هايي ديگر كه در سرشاخه­هاي فرعي اين نظام درخت­گون صورت مي‌پذيرد و در قالب موجودات اهريمني و اهورايي تجلي ­مي­يابد.

In this paper, by using descriptive-analytical method, the authors try to consider the concept of "the perfection of Demons and Amesha Spenta" in Avestan language. By delving deeply into the vocabulary structure and the comparative concepts, it is attempted to present a new version of the subject. Dualism can be found in all the details and practices of Mazda religion and has a "tree-like" function; as we move from the root to the details, the proliferation in quantity becomes more apparent while the fundamental properties of the root can be pursued in the sub-branches and details. What constitutes the roots of this dualism is the first confrontation of Ahura Mazda with Ahriman in which Ahura Mazda creates the Amesha Spenta and, in retaliation, Ahriman creates Demons. The detailed analysis of the characteristics of each member of these two groups (Amesha Spenta and Demons) reveals the details of the dualism and the hidden angles of the confrontation. The most effective method to achieve this is to examine and compare the traits of them. This method paves the way for other confrontations that exist in the sub-branches of this "tree-like" system and manifest in the form of and Ahuraic Ormazdian and Ahrimanian creatures.