بررسي اثر فصل قلمه گيري، بستر كشت و شيره نارگيل بر ريشه زايي قلمه هاي ارس ماي مرز

Study on the season of cutting, substrate and coconut juice on the rooting of Maymars juniper cuttings

سابقه و هدف: ارس‌هاي ايران، گياهاني بومي و زيبا و مقاوم با كاربردهاي متعدد باغباني و جنگل كاري هستند. اين گياهان به طور طبيعي در عرصه‌هاي منابع طبيعي يافت شده و متأسفانه به دليل نابودي رويش‌گاه‌هاي طبيعي و تغييرات جوي در آستانه انقراض هستند. لذا تحقيقاتي كه به نوعي افزونش و حفاظت آنان را مد نظر قرار دهد از اهميت و حساسيت خاصي برخوردار است. در اين خصوص، يكي از تركيباتي كه در تكثير غيرجنسي اين گياه از طريق قلمه، مي تواند بسيار كارآمد باشد، شيره نارگيل است. مواد و روش‌ها: جهت معرفي تيمار طبيعي جايگزين هورمون‌هاي شيميايي در تكثير قلمه‌هاي ارس بومي ماي مرز (Juniperus Sabina) و همچنين معرفي فصل و بستر مناسب پرورش اين گياه، آزمايشي با پنج سطح شيره نارگيل (0، 25 درصد، 50 درصد، 75 درصد و 100 درصد) در چهار بستر پرليت، پرليت-كوكوپيت (1:1)، پوكه معدني و بستر ريشه‌زايي مخلوط (تركيبي از ماسه، پرليت، كوكوپيت، ورمي‌كمپوست و پيت ماس) و در چهار فصل سال روي قلمه‌هاي ساقه اين گياه با طول 15 سانتي‌متر، صورت گرفت. آزمايش شامل سه تكرار و هر كرت آزمايش شامل 9 قلمه بود. هدف آزمايش انتخاب بهترين فصل، بستر و تيمار طبيعي مناسب جهت تكثير اين گياه بود. در پايان هر فصل، درصد ريشه‌زايي، طول، تعداد، وزن تر و وزن خشك ريشه‌ها در هر بستر و تيمار ثبت شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد بهترين فصل ريشه‌زايي براي قلمه‌هاي گياه ارس بومي ماي‌مرز، فصل بهار است. بهترين ريشه‌دهي در بين تمام تيمارهاي استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شيره نارگيل در بستر پرليت-كوكوپيت و با بيش از 30 درصد ريشه‌زايي بود. در فصل زمستان هيچ گونه ريشه‌زايي در هيچ كدام از بسترها و تيمارهاي استفاده شده مشاهده نشد. بيشترين تعداد ريشه در فصل پاييز و در بين بسترهاي استفاده شده، در بستر پرليت-كوكوپيت مشاهده شد. بيشترين طول ريشه با متوسط 10 سانتي‌متر در فصل بهار و كمترين آن در فصل تابستان بود. همچنين بيشترين طول ريشه در بستر پوكه معدني مشاهده شد. بيشترين وزن تر و خشك ريشه‌ها در فصل بهار مشاهده شد و در بين بسترهاي مختلف بيشترين ميزان وزن تر در بستر پرليت و از نظر وزن خشك ريشه‌ها در هر چهار بستر تفاوتي مشاهده نشد. نتيجه‌گيري: به طور كلي مي‌توان نتيجه‌گيري كرد كه شيره نارگيل به دليل داشتن اكسين سبب افزايش درصد ريشه‌دهي در قلمه‌هاي ارس ماي مرز مي‌شود و بهترين سطح آن غلظت 25 درصد مي باشد. بهترين ريشه‌دهي در بين تمام تيمارهاي استفاده شده مربوط به سطح 25 درصد شيره نارگيل در فصل بهار در بستر پرليت-كوكوپيت و با بيش از 30 درصد ريشه‌زايي بود.

Background and objectives: Junipers of Iran are indigenous, beautiful and resistant plants with various usages in horticulture and Forestry. These plants are found in natural resources places naturally; unfortunately they are getting extinct because of Annihilation of natural habitats and also atmospheric changes. So, researches on propagation and protection of them are so important. One of the effective materials on asexual propagation of this plant, cutting, that is really efficient is coconut juice.
Material and methods: To introduce natural materials instead chemical hormones for rooting Maymars cuttings and also to select the best season and substrate, recent experiment was done with 5 levels of coconut juice (0, 25%, 50%, 75% & 100%) in 4 substrates contained, perlite, perlite-cocopite (1:1), Pumice and rooting substrate (combination of sand, perlite, cocopeat, vermicompost and peat moss) and 4 seasons of year on Maymars cuttings with length 15 cm. The experiment was done in 3 replications, and each one contained 9 cuttings. The aim of the experiment was finding the best season, substrate and natural treatment to propagate this plant. At the end of each season, rooting percentage, root length, root numbers, fresh and dry weight of roots were registered in each substrate and treatment.
Results: The result showed that the best season for rooting the Maymars cuttings is spring. The best rooting between all treatments was related to level 25% coconut juice in perlit-cocopeat (1:1) substrate with more than 30% rooting. In winter no rooting was seen in none of substrates and treatments. Highest amount of roots was seen in fall and also perlit-cocopeat (1:1) substrate. Maximum root length was seen in spring and minimum of that was seen in summer. Also maximum root length was seen in pumice substrate. Highest amount of root fresh and dry weight was resulted in spring. an‎d also highest amount of root fresh weight was found in perlite substrate and there was no different in amount of root dry weight in all substrates equally. Generally, it can be concluded that coconut juice causes rooting percentage increase in cuttings, because of containing auxin. an‎d it is advised to use them instead chemical materials. To propagate Maymars junipers via cutting it is found that spring is the best season to propagate this species and other seasons are not proper and acceptable to propagate this plant. Conclusion: Generally, in can be concluded that coconut juice increases the rooting of Maymars cuttings as containing natural auxin and the best level is 25%. The best rooting between all treatments was related to level 25% coconut juice in perlit-cocopeat (1:1) substrate with more than 30% rooting.