پهنه ­بندي خشكسالي جلگه خزر با استفاده از شاخص ­هاي SPI و ZCI

Droughts Zoning Caspian Plain with Using SPI and CZI Indices

خشكسالي يكي از پديده ­هاي جوي است كه آثار سوء آن در بخش ­هاي مختلف محيطي، اقتصادي و اجتماعي بتدريج مشخص و ملموس مي ­گردد و به همين دليل به آن بلاي خزنده هم گفته مي­شود. اثرات منفي خشكسالي تابعي است از ميزان، مدت و بزرگي خشكي كه در بعضي مواقع قادر خواهد بود حيات طبيعت را به خطر مي ­اندازد و در سطوح ملي تاثير گذار باشد. در اين مطالعه به پهنه‌بندي خشكسالي در پنج سال متوالي جلگه خزر با استفاده از شاخص ­هاي SPI و CZI در محيط Arc GIS براي ايستگا­ه ­هاي سينوپتيك آستارا، اينچه برون، بندرانزلي، بابلسر، رامسر، رشت، قائمشهر، غفارحاجي، گرگان و نوشهر پرداخته شده­ است. بدين منظور مجموع بارندگي 25 سال (1389-1365) مد نظر قرار گرفته شده است. نتايج شاخص­ ها نشان مي­ دهد بيشترين ترسالي براي ايستگاه آستارا در سال­ 1379 با شاخصي بترتيب برابر 2/6 و 2/22 و بيشترين خشكسالي براي ايستگاه­ بابلسر در سال 1389 با شاخصي برابر 2/86- و 2/39- بوده است. براساس نقشه ­هاي خشكسالي پنج ساله، در سال 1369 بيشترين ميزان خشكسالي در ناحيه شرقي جلگه خزر بوده و ساير نواحي با ميزان كمتري مواجه بوده­اند. در سال 1374 خشكسالي به جلگه مركزي كشيده شده‌است و در سال 1379 ناحيه شرق و مركز جلگه شاهد خشكسالي با ميزان متفاوتي بوده ­است. سال 1384 تمام قسمت­هاي حاشيه خزر شاهد خشكسالي با ميزان مختلفي بوده است و در سال 1389 نيز اكثر جلگه خزر داراي خشكسالي بوده­ است و روند خشكسالي از شرق جلگه خزر به سمت غرب جلگه خزر كاهش يافته است.

Drought is one of the atmospheric phenomena that adverse effects on various sectors environmental, economic and social gradually identified and is tangible and that is the reason it is also called creeping disaster. In this study, droughts zoning for five years consecutive caspian plain with using spi and czi indices with Arc Gis for stations synoptic: Astara, Inchebron, Bandar anzali, Babolsar, Ramsar, Rasht, Ghaemshar, Gafarhaji, Gorgan and Noushar collected. For this purpose, total rainfall for 25 years 1986 to 2010 was considered .The results indexs show that, most wet year for stations Astara with index respectively 2.6 and 2.22 in 2000 year and most dry year for station Babolsar in 2010 year with index respectively -2.86 and -2.39. Based maps drought five year in 1990 most of the drought in the eastern part of the caspian plains and other areas faced with lower rates. in 1995 year the drougt has led to the central plain and in 2000 year area west and central plains experienced drought magnitude is different. in 2005 year drought with differeant magnitude occurred in all parts of the plains and also in 2010 year all part plain caspian withness drought and process drought has decrease in east to west plain caspin.