ارزيابي پايداري حوزه آبخيز بر اساس مدل HELP (مطالعه موردي: حوزه­ آبخيز بهشت گمشده، استان فارس)

The Evaluation of the Watershed Sustainability Based on HELP Method (case study: Beheshte Gomshodeh Basin, Fars Provence)

براي دستيابي به رهيافت توسعه­ پايدار كه ضامن حفظ و بقاي حوزه­ هاي آبخيز مي­ باشد، ارزيابي پايداري آن­ها بر اساس شاخص­ هاي پايداري ضروري به نظر مي ­رسد. هدف از تحقيق حاضر، بررسي پايداري حوزه­ آبخيز بهشت گمشده بر اساس مدل (HELP) در يك دوره ده‌ساله (1395-1385) مي­باشد. مدل مذكور بر اساس چهار مقوله­ ي هيدرولوژي (كمّي و كيفي)، محيطزيست، حيات آبخيزنشينان، سياست ­گذاري و سه پارامتر فشار، وضعيت و واكنش و تحت عنوان شاخص پايداري حوزه (WSI) به بررسي پايداري حوضه در سه سطح پايين، متوسط و بالا مي ­پردازد. نتايج نشان داد پارامتر فشار با امتياز 0/78 و پارامتر واكنش با امتياز 0/53 به ­ترتيب بيشترين و كمترين امتياز را براي ارزيابي پايداري حوزه­ آبخيز بهشت گمشده به ­خود اختصاص داده­ اند كه حكايت از واكنش مناسب جهت كاهش فشار وارده بر اكوسيستم را دارد. همچنين نتايج نشان داد زيرشاخص‌هاي هيدرولوژي كمّي با امتياز 0/25 و محيط زيست با امتياز يك به ترتيب بيشترين و كمترين اولويت را جهت مديريت (خصوصاً مديريت و حفاظت از منابع آبي موجود) حوزه­ آبخيز به خود اختصاص داده­اند. بطور كلي نتايج نشان داد سطح پايداري حوضه با امتياز 0/67 متوسط رو به پايين در دوره مورد مطالعه ارزيابي شد كه توجه بيشتري را براي ارتقاي سطح پايداري منطقه طلب مي ­كند.

In order to achieve a sustainable development approach that guarantees the preservation and survival of watersheds, evaluation of the sustainability of watershed using watershed sustainability Indexes it seems necessary. The aim of this research was the evaluation of the sustainability of Beheshte Gomshodeh watershed Using watershed sustainability index (WSI) in the period of ten years (2006 to 2016). The UNESCO – HELP demonstration was proposed an integrated watershed sustainability index (WSI), based on four criteria of hydrologic (quantity and quality), environmental, life, water policy issues and three parameters of pressure, state, response were used in order to achieve low, medium, and high levels of basin sustainability. The results showed that the pressure parameter with the score of 0.7812 and the response parameter with the score of 0.5312 had the highest and lowest scores for the assessment of the watershed sustainability.Also the results showed that the criteria of quantity hydrology with the score of 0.25 and the environment with the score of 1 are the most and least priorities for management.The value obtained for WSI was 0.6665, which represents an intermediate level of basin sustainability Which pays more attention to the region's sustainability level.