مناطق بافر گياهي و نقش آن­ ها در آبخيزداري

Vegetation Buffer Zones and their Role in the Watershed Management

با توجه به مشكلات متعدد فعلي در بخش كشاورزي و آلودگي­ هاي غير نقطه­ اي، حس اقتصادي كشاورزان آينده ­نگر ايجاب مي­ كند تا كشاورز به دنبال اقداماتي براي حفظ مواد مغذي و خاك در مزرعه خود باشد. از طرفي سيلاب­ هاي گل‌آلود و مخرب هر ساله منابع آب و غذا و منافع جوامع بشري را تهديد مي­ كنند. در چنين شرايطي مي ­توان مناطق بافر را به‌عنوان يك ايده نوين و سازگار با محيط ­زيست براي كشاورزان و جوامع بشري تلقي كرد. مناطق بافر موجود در حوزه­ هاي آبخيز كشور نيز داراي آثار و خدمات متنوعي براي جوامع بشري مي­ باشند كه در حال حاضر تا حدي براي مديران كشور ناشناخته باقي مانده است. بافرهاي طبيعي موجود در دو شهر گرگان و مينودشت در استان گلستان به‌عنوان نمونه بارز مناطق بافر در ايران، علاوه بر كاهش اثر سيل ­هاي مخرب، منابع آب اين شهرها را نيز از ورود آلودگي­ هاي غير نقطه­ اي محافظت مي­ كنند. نتايج اين بررسي نشان داد مناطق بافر دو منطقه مورد مطالعه نقش مؤثري در ارتقاء سلامتي بوم‌سازگان اين مناطق ايفا مي ­كنند. از طرفي با طراحي و مدل‌سازي بافرها براي مناطق بحراني اين دو محدوده، مي ­توان خسارات ناشي از سيل و آلودگي منابع را كاهش و درآمد كشاورزان را نيز افزايش داد. هم‌چنين بر اساس اين يافته­ ها، استفاده از مناطق بافر به‌عنوان يك ابزار مهندسي زيستي در حوزه­ هاي مورد مطالعه مطرح مي­ باشد.

Concerning current various problems in the agricultural sector and non-point pollutions, the economic sense of prospective farmers requires the farmer to seek actions to preserve nutrients and soil in the farm. On the other hand, muddy and destructive floods threaten the water and food resources and the interests of human, annually. In such a situation, buffer zones can be considered as a modern idea and environmentally adaptive for farmers and human societies. Buffer zones in the watersheds also have diverse effects and services for human, which are currently less known to country managers. Natural buffers in two regions of Gorgan and Minoodasht cities in Golestan Province are as typical samples of buffer zones in Iran. Reducing the effects of destructive floods and protecting the city water resources from entry of non-point contaminants are most advantages of these buffers. The results of this study showed that buffer zones of the two studied regions play an important role in upgrade the ecosystem health of these areas. On the other hand, by designing and modeling buffers for critical areas of these two areas, flood damage and pollution can be reduced and farmer incomes increased. Based on these results, the use of buffer zones as a bioengineering tool in the studied areas is proposed.