پديد آورندگان :
جمشيدمقدم ، مهدي مؤسسه تحقيقات كشاورزي ديم كشور (معاونت سرارود) , فرشادفر، عزت‌اله دانشگاه رازي - دانشكده علوم و مهندسي كشاورزي , نجفي، عبداله دانشگاه رازي - دانشكده علوم و مهندسي كشاورزي
كليدواژه :
تركيب‌پذيري و عمل ژن , وراثت‌پذيري , ميزان روغن دانه , عملكرد دانه
چكيده فارسي :
به‌منظور برآورد تركيب‌پذيري و پارامترهاي ژنتيكي كلزا از لحاظ خصوصيات زراعي و فيزيولوژيك از طرح داي‌آلل دوطرفه استفاده گرديد. نتاج 1F به‌همراه والدها در دو آزمايش مجزا تحت شرايط تنش و عدم تنش‌خشكي بر پايه طرح لاتيس ساده 9 × 9 در مؤسسه تحقيقات كشاورزي ديم (سرارود) طي سال زراعي 95-1394مورد ارزيابي قرار گرفتند. واريانس تركيب‌پذيري عمومي (GCA) و خصوصي (SCA) و تلاقي‌هاي معكوس براي اكثر خصوصيات در دو شرايط معني‌دار بود. رقم شيرآلي براي ميزان روغن و ارقام كامت و دلگان براي عملكرد دانه، بالاترين GCA را براي دو محيط داشتند. دورگ آرجي‌اس 003 × ليكورد در دو محيط براي صفات وزن دانه، محتوي آب‌برگ، ميزان روغن و عملكرد دانه مقادير SCA مثبت و معني‌داري داشت. واريانس افزايشي براي روز تا گلدهي، ارتفاع بوته، طول خورجين، وزن هزاردانه و ميزان روغن دانه در دو محيط بالا بود و براي عملكرد دانه در دو محيط، خورجين در بوته، محتوي آب‌برگ و دماي برگ در محيط تنش و نشت يوني محيط غيرتنش، سهم غالبيت ژن‌ها بيشتر بود. تحليل گرافيكي هيمن نشان داد كه اكثر صفات تحت تأثير غالبيت‌نسبي و خورجين در بوته در محيط تنش، محتوي آب‌برگ و عملكرد دانه در محيط غيرتنش تحت كنترل فوق‌غالبيت ژن‌ها قرار دارند. بيشترين ميزان وراثت‌پذيري خصوصي در وزن هزاردانه براي محيط تنش (0/92) و كمترين در محتوي آب‌برگ براي محيط غيرتنش (0/21) مشاهده شد. نتايج اين بررسي نشان داد كه امكان بهبود عملكرد دانه، ميزان روغن و ساير صفات زراعي و فيزيولوژيك از راه تلاقي بين ارقام متفاوت كلزا براي هر دو شرايط وجود دارد.
چكيده لاتين :
To estimate combining ability and genetic parameters for some agronomic and physiologic characteristics, a reciprocal diallel experiment was conducted with nine rapeseed (Brassica napus L.) varieties. Parents and their F1's were sown in drought stress (S) and non-stress (NS) environments using 9 × 9 lattice design with two replications at the Dryland Agricultural Research Institute, Sararood, Kermanshah, in 2015-2016 cropping season. Results showed that effect of general and specific combining ability (GCA and SCA), and reciprocal crosses (REC) were significant (P < 0.01) for most traits in both environments. Parents Shiralee for seed oil content (SOC), Comet and Dalgan for seed yield (SY) were the best general combiners while cross RGS003 × Licord was the best specific combination for thousand seed weight (TSW), relative water content (RWC), SOC, and SY in both environments. Additive genetic variance was more important component for days to flowering, plant height, silique length, TSW and SOC in both environments, while dominance gene effect was greater than the additive component for SY (both environments), number of siliques/plant (NSP), RWC and leaf temperature (S) and electrolyte leakage (NS). According to the results of the graphical analysis, the gene action for most traits was partial dominance, while it was over-dominance for NSP (S), RWC and SY (NS). Maximum and minimum of narrow-sense heritability were obtained for TSW (0.92, in S) and RWC (0.21, in NS), respectively. This study showed that it is possible to improve SY, SOC and other agronomic and physiologic traits through crossing between different varieties of rapeseed for both conditions.
