فرايند تدوين چشم انداز براي محله زلزله زده نمونه موردي: محله خواجه مراد پس از زلزله سال 1382 بم

Process of defining a perspective for earthquake zone districts Case study: Khaj-e-Morad quarter after Bam earthquake 2003

زمينه و هدف: اهميت تعيين چشم انداز در سرنوشت شهرها و محلات، به گونه اي است كه مي توان آن را به مثابه قلب فرايند برنامه ريزي و طراحي شهري محسوب نمود. در وضعيت كنوني، امر تدوين و اجراي چشم انداز براي شهرها و محلات، ديگر نه يك انتخاب بلكه به يك ضرورت تبديل شده است. اين مقاله با به كارگيري مدل ارگون به چشم انداز سازي محله خواجه مراد بم پرداخته است. مدل ارگون را فرايندي متشكل از چهار گام تشكيل مي دهد كه بر اساس چند پرسش ساده بنا شده است: اكنون كجا هستيم؟ به كجا مي رويم؟ كجا ميخواهيم باشيم؟ و چگونه به آنجا برسيم؟روش: به منظور تدوين چشم انداز براي محله زلزله زده خواجه مراد، در سال 1392 (10 سال پس از زلزله)، چندين مراجعه به شهر بم جهت بازديد از محله، شناخت وضع موجود محله پس از بازسازي، انجام تحقيقات ميداني و برداشت محله نظير به روز كردن نقشه ها، برداشت عكس، فيلم، كروكي ها و اسكيس هاي دستي و همچنين مصاحبه با اهالي محله انجام شد.يافته ها: فرايند پژوهش به شرح ذيل مي باشد: شناخت مفاهيمي نظير چشم انداز و چارچوب طراحي محله (مباني نظري)، شناخت محدوده مورد مطالعه (محله خواجه مراد در شهر بم)، ارزيابي بازسازي محله، شناخت آسيب پذيري محله، شناسايي نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديدهاي محله در قالب جدول سوات، تدوين چارچوب طراحي محله، چشم اندازسازي (بدين منظور در ابتدا اهداف كلان تدوين شد، سپس بر اساس آن ها اهداف خرد فهرست شده و در نهايت بر اساس اهداف خرد، سياست هايي تدوين شدند).نتايج: دستاورد مقاله عبارت است از تدوين چشم انداز براي محله خواجه مراد به عنوان مورد مطالعاتي مي باشد. در اين راستا، بر اساس شناسايي وضع موجود محله، اهداف كلان، اهداف خرد و سياست هايي جهت دستيابي به وضعيت ايده آلي كه اميد است محله مورد نظر در آينده به آن نائل آيد، توصيف گرديد.

Background and objective: Defining the perspective for cities and districts consider as the heart of urbanism. So, in the current situation, defining a perspective is not a “choice” any more it become a “necessity”. This paper, define a perspective to Khaje- Morad quarter by using the Oregon model. Oregon model is a four-step process based on simple questions as below: where we are now? Where we are going? Where we want to be? How to get there? Method: To define a perspective for Khaj-e-Morad quarter, 10 years after earthquake 2003, fieldwork have been done in Bam, visiting the neighborhood, its situation after reconstruction, updating maps, taking pictures and interviews with people of the neighborhood. Findings: The study process is as below: understanding the concepts such as perspective and district planning framework (theoretical basis), recognizing studied district (Khaj-e-Morad quarter in Bam), reconstruction’s assessment, recognizing the neighborhood vulnerability, recognizing the strength, weak points and threats of the neighborhood based on SWOT chart, defining the district planning framework and perspective (so in the first step, main goals were defined and then targets were listed, finally policies were defined based on targets). Conclusion: The perspective has been defined for Khaj-e-Morad quarter as a case study. The objectives and policies were described based on recognition of neighborhood to achieve its ideal situation in the future