نقش مديريت ريسك فعاليت‌هاي كشاورزي در بهبود شاخص‌هاي اقتصادي خانوارهاي روستايي مطالعه موردي: شهرستان گرگان

The role of agricultural activities risk management in improvement of economic indexes in the rural families Case study: City of Gorgan

امروزه با توجه به اينكه هرگونه فعاليت كشاورزي به دليل وجود رويدادهاي طبيعي خسارت‌زا، با مخاطره-هايي روبروست، برنامه‌ريزي براي كاهش ميزان ريسك و افزايش ضريب امنيت سرمايه‌گذاري در اين بخش، امري ضروري و اجتناب‌ناپذير است. اين تحقيق از نوع پژوهش‌هاي كاربردي بوده و شيوه اجراي پژوهش به صورت ميداني مي‌باشد و براي جمع‌آوري اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماري مورد مطالعه 33046 خانوار روستايي در شهرستان گرگان مي‌باشند. تعداد نمونه‌ها بر اساس فرمول كوكران برابر با 253 خانوار بدست آمده كه سهم هر يك از ده روستاي مورد مطالعه در بخش‌هاي مركزي و بهاران، به نسبت جمعيت آنان مشخص گرديد. سپس پرسشنامه‌ها به صورت تصادفي ساده / سيستماتيك بين خانوارها توزيع شده و با استفاده از آزمون‌هايي از قبيل تحليل‌هاي همبستگي (كاي اسكوئر و اسپيرمن)، كروسكال واليس و تحليل واريانس در محيط نرم‌افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل و سنجش قرار گرفته‌اند. نتايج بدست آمده نشان مي‌دهد كه بين مديريت ريسك فعاليت‌هاي كشاورزي با بيشتر مولفه‌هاي محيطي و بلاياي طبيعي از قبيل خشكسالي، سيل، سرمازدگي و... تا سطح اطمينان 99 درصد رابطه معناداري وجود دارد. علاوه بر آن مديريت ريسك بر ميزان بهره‌وري فعاليت‌هاي كشاورزي و به تبع آن بهبود كيفي زيستي خانوارهاي روستايي اثرگذار بوده و ميزان اثر‌گذاري عوامل محيطي و بلاياي طبيعي بر مديريت ريسك كشاورزي در روستاهاي نواحي جلگه-اي، كوهستاني و كوهپايه‌اي شهرستان گرگان تفاوت معناداري تا سطح اطمينان 99 درصد دارند. در اين راستا ارائه راهكارهاي كليدي به منظور كاهش ريسك از قبيل خريد تضميني محصولات كشاورزي، بيمه محصولات، پرداخت تسهيلات به كشاورزان، برگزاري كلاس‌هاي آموزشي و ترويجي امري اجتناب‌ناپذير است.

Nowadays, considering the fact that because of damaging natural events, every agricultural activity faces dangers, planning to decrease risks and increase investment security ratio is essential and unavoidable. This study is an applied survey, it uses field study, and the data was collected by the use of questionnaires. The studied statistical population was 33046 rural families out of which 253 families were selected according to Cochrane’s formula. The share of each one of the ten villages in the central and Baharan regions was determined according to their populations. Then, the questionnaires were distributed among the families by the use of random simple/systematic method. The data was analyzed and measured by the use of tests such as correlation analysis (Ki Score and Spearman), Kruskal Wallis and variance analysis in SPSS environment. The achieved results show that there is up to 99% significant relationship between agricultural activities risk management with most of the environmental elements and with natural disasters such as drought, flood, cold, etc. In addition to that, risk management has been effective on the productivity of agricultural activities, and consequently, on biological quality improvement of rural families. The effectiveness level of the environmental factors and natural disasters on agricultural risk management in the plain rural areas, mountainous areas and hillsides of Gorgan has significant difference up to 99%. Accordingly, presenting key solutions to decrease risk before guaranteed purchase of crops, crops insurance, paying facilities to farmers, holding training and propagation courses are inevitable.