شناسايي چالش‌هاي زيست‌محيطي در سكونتگاه‌هاي روستايي و ارزيابي عملكرد نهادهاي متولي در مديريت آن‌ها (مطالعه موردي: بخش مركزي شهرستان روانسر)

The Identification of Environmental Challenges at Rural Settlements and Evaluating the Performance of Institutions in Managing Them (case Study: Central District of Ravansar County)

محيط­ زيست مبنا و بستر تمامي فعاليت­هاي جامعه روستايي است كه در سال­هاي اخير ارتقاي كيفيت آن مورد توجه ويژه برنامه­ ريزان قرار گرفته است. در راستاي بهبود كيفيت محيط­زيست در سكونتگاه­هاي روستايي، شناسايي مشكلات و چالش­هاي زيست ­محيطي به ­وجود آمده و همچنين ارزيابي عملكرد نهادهاي متولي در مديريت اين چالش­ها، مسأله قابل ملاحظه­ اي است كه بايد مد نظر محققان و انديشمندان برنامه ­ريزي و توسعه روستايي قرار گيرد. در اين راستا، هدف از پژوهش كمي و كاربردي حاضر، كه با تركيبي از روش­هاي توصيفي ـ تحليلي و علي به انجام رسيده است، شناسايي مهم­ترين چالش­هاي زيست­ محيطي و ارزيابي ميزان رضايتمندي روستاييان از عملكرد نهادهاي متولي در مديريت چالش­ها و همچنين بررسي اثرات نهادهاي متولي بر چالش­هاي زيست ­محيطي در سكونتگاه­هاي روستايي بوده كه به صورت موردي در ميان سرپرستان خانوار روستايي بخش مركزي شهرستان روانسر (4633=N)، كه 119 نقطه روستايي را شامل مي­شود، انجام گرفته است. با توجه به تعداد زياد سرپرستان خانوار روستايي، عدم دسترسي به كليه سرپرستان خانوار، محدوديت­هاي مالي و زماني، محققان قادر به مصاحبه و تكميل پرسشنامه در ميان كليه سرپرستان خانوار روستايي نبوده و با استفاده از فرمول كوكران 355 نفر از سرپرستان خانوار، به­عنوان نمونه آماري برآورد گرديد. جهت جمع­آوري داده­هاي مورد نياز، ابزار اصلي پژوهش پرسشنامه محقق­ ساخته­ اي بود كه روايي و پايايي آن با رعايت اصول علمي پژوهش­هاي ميداني تأييد شده است. يافته ­هاي تحليل عاملي اكتشافي نشان داد مهم­ترين چالش­هاي زيست­ محيطي شناسايي شده (تخريب مراتع و جنگل­ها (19 درصد)، فشار بر منابع آب و خاك (88/16 درصد)، تهديد حيات وحش (91/14 درصد)، زباله و پسماند (17/11 درصد) و آلودگي هوا (1/11 درصد)، توانسته­اند حدود 73 درصد واريانس متغير وابسته پژوهش را تبيين نمايند. بر اساس يافته ­هاي حاصل از جدول توزيع فراواني (حدود 3/78 درصد روستاييان ميزان رضايتمندي بسيار ضعيف و ضعيف) و آزمون t تك­نمونه­اي (با ميانگين 213/2)) مي­توان اذعان كرد كه روستاييان از عملكرد نهادهاي متولي در مديريت چالش­هاي زيست­محيطي، ارزيابي ضعيفي داشته ­اند. نتايج بررسي اثرات نهادهاي متولي بر چالش­هاي زيست­محيطي در سكونتگاه­هاي روستايي بخش مركزي شهرستان روانسر نشان داد اثر اين نهادها بر چالش­هاي زيست­محيطي شناسايي شده (به استثناي آلودگي هوا) منفي و معنادار بوده است. در اين ميان بيشترين اثر منفي نهادهاي متولي بر دو چالش فشار بر منابع آب و خاك و تخريب مراتع و جنگل­ها، به ترتيب با اثرات كل 0/544- و 0/428 ، بوده است.

The aim of the present study is quantitative and functional, that is done Using descriptive and analytical and causal, the identification of the most important environmental challenges and Evaluation of satisfaction of villagers from The performance of institutions in management challenges and also Serving The effect of institutions On the environmental challenges in rural communities. this study It has been done as a case study Among rural households Located in the central District of the Rawansar Township (N= 4633), that includes the 119 rural points. Due to the high number of rural households, Lack of access to all heads of households and Financial and time constraints, the researchers were unable to interview and questionnaire to all households and with Using Cochran formula (d= 0.5, p &q = 0.5), 355 persons of households Estimated as the statistical sample. Shows The results of exploratory factor analysis, the most important environmental challenges identified (Degradation of pastures and forests (19 percent), Pressure on water and soil resources (16.88 percent), Wildlife Threat (14.91 percent), Waste and waste (11.17 percent) and air pollution (11.1 percent)), they could Explain About 73% of the variance of the dependent variable of the research. Based on findings from the frequency distribution table (About 78.3 percent of villagers have a very weak and poor satisfaction) and One-sample t test (With 2.312 average)), Can be acknowledged That Have had a poor evaluation The villagers are from the function of trusted institutions in managing environmental challenges. Shows Results of the effects of trustee institutions on Environmental Challenges in rural settlements that Located in the central district Rawansar Township, the impact of these institutions on air pollution No significant and their effects on The other environmental challenge has been identified (Pressure on water and soil resources, degradation of pastures and forests, waste and waste and wildlife threats) Has been negative and meaningful. Meanwhile the most The negative effect of custodial authorities have been on Two Challenges, Pressure on water and soil resources and Destruction of pastures and forests, Respectively with -0.544 and -0.428 Total effects.