تحليل و آينده پژوهي 60 سال تغييرات زماني بهره وري مصرف آب در توليد گندم آبي در دشت تبريز

با توجه به اهميت ارتقاء بهره وري مصرف آب در توليد محصولات زراعي و باغي در كشور و با عنايت به توانمندي و شايستگي روش هاي سري هاي زماني در تحليل و آينده پژوهي رفتار بسياري از پديده هاي مهندسي آب، هدف اين پ‍ ژوهش تحليل و آينده پژوهي بهره وري مصرف آب در توليد گندم در دشت تبريز با الگوهاي مناسب سري هاي زماني است. نحوه الگو بندي، آزمون و آينده پژوهي با سري زماني به اين صورت بود كه درمجموع 60 سال (از سال 1354 تا 1413) تغييرات بهره وري مصرف آب در توليد گندم تحليل گرديد. حدود 30 سال آن براي الگوبندي، 12 سال آن براي آزمون و 18 سال بعدي براي آينده پژوهي استفاده گرديد. براي تعيين مناسب ترين الگو، چهارده الگوي سري زماني ارزيابي گرديد و با توجه به آماره هاي مرسوم الگوي ARIMA(1, 0, 1) به عنوان مناسب ترين الگو براي بيان بهره وري مصرف آب در توليد گندم در دشت تبريز تشخيص داده شد. نتايج نشان داد بهره وري مصرف آب در توليد گندم در اين دشت روند نسبتاً افزايشي داشت. اين شاخص در طول 42 سال موردبررسي از 11/0 تا 68/0 كيلوگرم بر مترمكعب تغيير نموده و ميانگين آن 32/0 كيلوگرم بر مترمكعب بود. براي ارتقاي شاخص بهره وري مصرف آب در توليد گندم، سناريو و شرايط مختلف ارتقاء نيز پيش بيني گرديد. در صورت ارتقاي بهره وري مصرف آب در توليد گندم به اندازه 10، 15، 20 و 25 درصد، مقدار اين شاخص در سال 1413 به ترتيب برابر 95/0، 98/0، 01/1 و 05/1 كيلوگرم بر مترمكعب خواهد بود. درصورتي كه با ادامه روند موجود و بدون اعمال برنامه ارتقاء، مقدار اين شاخص در سال 1413 برابر 89/0 كيلوگرم بر مترمكعب خواهد بود. راهكارهايي با قابليت اجرايي براي ارتقاي قابل ملاحظه بهره وري مصرف آب در حاشيه شرقي درياچه اروميه پيشنهاد گرديد.