گذار از جهان هرودوتي به جهان پلوتارخوسي: آسيب‌شناسي ترجمه‌هاي فارسي متونِ كهن بنيادين دنياي باستان

Passage from Herodotus to Plutarchus world: Pathology of Persian translations of classical texts

در پژوهش­هاي تاريخ ايران باستان كه كمبود اطلاعات اعم از نوشته­ هاي مورخان كلاسيك، پوست­نوشته ­ها و سنگ نوشته ­ها، و به مفهومي ديگر، داده­هاي مادّي (باستان­شناختي) و مكتوب، مورخ را در تحليل صحيح و دقيق آن دوره دچار مشكل مي ­كند، ترجمۀ يك اثر كلاسيك مربوط به دوره­اي خاص چنان اهميت مي­ يابد كه تنها با انتشار يك اثر در اين حوزه، اطلاعات و داده­ هاي تاريخي به گونه ­اي ديگر تفسير و تعبير خواهند شد. از اين رو، روشن است كه ترجمۀ آثار كلاسيك يوناني و لاتين اهميتي دو چندان مي ­يابد و شايسته است كه مترجم افزون بر احاطۀ كامل بر دورۀ تاريخي متن مورد نظر، بكوشد با وقوف كامل بر سبك و اسلوب نگارش نويسنده، وفاداري نسبت به متن را تمام و كمال حفظ نمايد. اين پژوهش بر آن­ است با بررسي تطبيقي ترجمه­ هاي دو مورخ كهن يونان و روم باستان، هرودوت هاليكارناسي و پلوتارخوس خرونه­ اي، راهكارهايي را براي جلوگيري از خطاي پژوهشي مترجم - محققان ارائه دهد.

In the studies related to Ancient Iran, the lack of data including classical historians’ texts, parchments, inscriptions and in other words; archeological and literary evidence documents make the historians face problems in analyzing precisely. Translation of a classical work related to a special period, has an importance that by publishing a work in this field, the historical data will be interpreted in other way. Thus, it is clear that translation of classical Greek and Latin works have double importance. In addition to a complete focus on the historical period of the text, it is worthy that the translator tries to be completely loyal to the text with a full knowledge of author’s style. In this research, it has been aimed to give the ways in order to prevent translator and researcher mistakes by comparative studies of two ancient historians from ancient Greece and Rome; Herodotus Halicarnassus and Plutarchus Chaeronea.