ارزيابي زراعي بوم شناختي اراضي شهرستان آق قلا (استان گلستان) جهت كشت گندم ديم با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS)

Agroecological evaluation of Aq-Qala Township (Golestan Province) for Dryland Wheat Cultivation Using Geographical Information System (GIS)

به منظور ارزيابي زراعي –بوم شناختي اراضي كشاورزي شهرستان آ‌ق‌قلا در استان گلستان جهت كشت گندم ديم، از سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) و فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP) ) استفاده شد. بدين منظور لايه هاي محيطي منطقه مورد بررسي، جمع آوري و نقشه هاي موضوعي مورد نياز تهيه شد، كه شامل 17 نقشه از جمله نقشه شيب، ارتفاع از سطح دريا، بارش، دماي بيشينه، دماي كمينه، دماي متوسط و برخي عناصر پرمصرف و كم مصرف خاك مي باشد. جهت استخراج وزن هاي متغير هاي محيطي مورد مطالعه از فرايند تحليل سلسله مراتبي (AHP) كمك گرفته شد. سپس لايه هاي رقومي عوامل محيطي در محيط GIS روي‌ هم گذاري و تلفيق شدند. در ادامه انطباق لايه ي نهايي با نيازهاي بوم شناختي گياه مورد نظر صورت گرفت و در نهايت پهنه بندي اراضي در چهار طبقه براي كشت گندم ديم انجام شد. نتايج نشان داد كه به ترتيب 13/7 درصد و 25/8 درصد اراضي كشاورزي اين شهرستان براي كشت گندم بسيار مستعد و مستعد هستند. مقدار بارش در اين پهنه ها كافي، حدود 400 ميلي متر و بيشتر از آن بود و همچنين از نظر حاصلخيزي خاك در سطح مطلوبي قرار داشتند. اين مناطق مستعد در قسمت جنوبي شهرستان مشاهده شدند. اراضي نيمه مستعد و غير مستعد نيز از مركز تا شمال محدوده زراعي شهرستان قرار گرفته اند. از عوامل محدود كننده كشت گندم در اين مناطق، ميزان اندك بارش، نامناسب بودن برخي متغير هاي خاك (pH و شوري بالا، بافت نامناسب، پتاسيم و كلسيم بالا، فسفر، آهن، و ماده آلي پايين) و شيب بالا مي باشد.

In order to agroecological evaluation for dryland wheat cultivation, geographical information system (GIS) and analytical hierarchy process (AHP) were applied to agricultural land of Aq-Qalla township in Golestan provinc. For this purpose, environmental layers of the study area collected, and required thematic maps such as slope, elevation, precipitation, average, minimum and maximum temperatures and some of micro and macro elements were provided. The analytical hierarchy process (AHP) was applied to determine the weight of environmental variables. Then the digital environmental layers overlaid and integrated in GIS media and final layer fitted to agroecological requirements of crop. The zoning of lands carried out in 4 classes for dryland wheat cultivation. The results showed that 13.7% and 25.8% of this area were high suitable and suitable for wheat cropping, respectively. These zones had enough rainfall (>400 mm), and high fertility. These suitable area were located in south of township. Also, the semi-suitable and non-suitable regions were located in the central to north of Aq-Qalla township. In this areas, the limitation factors for wheat cropping were include: lack of precipitation, some in desirable soil variables such as high pH and salinity, no-suitable texture classes, high potassium and calcium contents, low phosphate, iron, organic matter and also, high slope.