سنجش كيفيت محيـط شهـري مطالعة موردي: محله‌هاي شهر برازجان

An Evaluation of Urban Environment Quality: A Case Study of Borazjan City Neighborhoods

كيفيت محيط‌ شهري تحت تأثير مستقيم معيارهاي محيط‌ زيستي، كالبدي، اجتماعي و اقتصادي است. لذا، اين پژوهش تلاش دارد تا با استفاده از 16 شاخص‌ در 4 معيار اصلي، كيفيت محيط شهري برازجان را در سال 1396 ارزيابي كند. در اين پژوهش از دو روش اسنادي و پيمايشي براي گردآوري داده‌ها استفاده شده است. تلاش شده است تا به اين دو پرسش پاسخ داده شود كه: وضعيت كيفيت محيطي محله‌هاي شهر برازجان چگونه است؟ كدام محله‌هاي شهر وضعيت نامطلوبي دارند؟ قلمرو جغرافيايي پژوهش را 31 محلة شهر برازجان و جامعه آماري پژوهش را 22600 خانوار ساكن در اين شهر تشكيل مي‌دهند. با استفاده از روش كوكران، 380 نمونه خانوار براي انجام دادن پرسشگري و تكميل فرم محقق ساخته، به روش سيستماتيك منظم در سطح شهر توزيع شده‌اند. مقدار روايي ابزار با استفاده از روش ضريب تغييرات 0/66 و مقدار پايايي ابزار به روش آزمون آلفاي كرونباخ، 0/86 محاسبه شده است. نيكويي برازش داده‌ها با استفاده از آزمون كولموگروف ـ اسميرنوف در سطح معنا‌داري 0/05، نشان مي‌دهد كه رقم آماره‌ها بالاتر از سطح معنا‌داري است. در ادامه، از فنون تصميم‌گيري چندشاخصه (فرآيند تحليل شبكه‌اي ) و روش‌هاي رايج در محيط سامانه اطلاعات جغرافيايي همانند طبقه بندي مجدد و شاخص همپوشاني موزون براي تجزيه، تحليل و نتايج، استفاده شده است. يافته‌ها نشان مي‌دهند كه نواحي كارگاهي و پهنه‌هاي شهري واقع در حريم مسيل، نواحي غيررسمي، نواحي فرسوده، قديمي و محله‌هاي نوظهور، از كيفيت نامطلوب و پايين محيطي برخوردارند. در پايان پيشنهادهايي براي ارتقاي كيفيت محيطي، ارائه‌ شده‌اند.

Urban Environment Quality (UEQ) is directly influenced by environmental, physical, and socio-economic factors. Therefore, this study attempts to assess Borazjan’s UEQ in 2017 by means of 16 indices in four main measures. In this study, two methods of reviewing documents and conducting a survey were used to collect the data. It was sought to evaluate what the UEQ of Borazjan city was and which neighborhoods had the lowest UEQ in 2017. The geographical scope of the study comprises 31 neighborhoods of Borazjan including 22,600 resident households as the study population. Based on Cochran’s method, 380 samples were selected to participate in the study for a city-wide systematic survey. The validity and reliability of the instrument were computed by means of CVR (0.66) and Cronbach’s Alpha (0.86) tests. The goodness of fit, by employing Kolmogorov-Smirnov test, resulted in p-values higher than 0.05 as the level of significance. Following this, the ANP technique was used to weight the factors and measures; next, WIOA and Reclassify techniques in GIS were employed to analyze the results through overlaying. The findings from synthesizing all factors for UEQ indicate that four settlement types, namely, industrial areas and floodway’s surrounding, informal settlements, dilapidated and old neighborhoods, and newly developed neighborhoods have unsuitable and low level of UEQ. Based on the findings of the study, several suggestions have been put forward to improve the UEQ of these neighborhoods.