عياري و شاطري، در سندي بسيار كهن

Ayyari and Shateri in a Very Ancient Document

نثرالدرّ نام كتاب مهمي است از ابوسعد منصوربن حسين آبي كه در دهه آغازين سدۀ پنجم هجري نوشته شده است. اين كتاب، نوعي سفينه يا آنتولوژي است مشتمل بر هفت فصل در مورد مسائل مختلف كه به كار همه صنوف، اعم از دبيران و خطيبان و شاعران و نديمان و حتي و شاهان و رعايا مي ­آيد. فصلِ سوم كتاب، دوازده باب دارد كه هر بابي به­ منزلۀ گزيده‌اي است از سخنان و حكايات و نوادرِ مربوط به يكي از مشاهير يا گروهي از طبقات ويژه. نويسنده در باب دوازدهم، از فصل سوم كتاب، به كلام شاطران (شُطّار) مي‌پردازد. اين بحث چون تا به حال مورد توجه كسي قرارنگرفته به عنوان يكي از اسناد مهم فتوت قبل از سده هفتم كه متون عياري و فتوت نامه ­ها زياد مي ­شود، حائز اهميت است؛ ازاين رو ترجمۀ آن در ذيل اين مقاله آورده مي ­شود. در پايان هم بر اساس همين متن، ويژگي‌هاي عمدۀ عياران و عياري كه اساساً با رنگ و بوي ايراني و با خلق و خوي متفاوت و عادت شكن بوده­ اند، به عنوان نتيجه فهرست شده است.

Nasr al-Dorr is an important book written by Abu Sa’d Mansour bin Hussein Abi during the first decade of the 5th century AH. This book is an anthology consisting of seven chapters on various subjects intended for all occupations including teachers, preachers, poets, courtiers, and even kings and peasants. The third chapter includes 12 parts; each part is a brief selection of quotes and rare anecdotes regarding a famous figure or a group from special classes. In the twelfth part of the third chapter, the author deals with the words of Shateran. As this subject has been overlooked to date, it is of importance as one of the significant documents on chivalry prior to the seventh century in which an increase was witnessed in the number of texts on Ayyari and chivalry. Subsequently, its translation is presented in the following. Ultimately, according to the same text, major characteristics of Ayyaran which were essentially different from the Iranian codes of conducted are listed as the conclusion.