ز مادر نبيره شميران شهم (فرضيه اي دربارۀ مادر و نياي بهرام گور)

From the Mother Side, I Am a Descendant of Shamiran-Shah: A Hypothesis on the Mother and the Ancestor of Bahram Gur

بهرام پنجم (گور) از خودش به عنوان نبيرۀ شميران شاه نام مي ­برد و شميران نام شناخته ­اي نيست. برخي منابع غربي و ايراني از ازدواج يزدگرد، پدر بهرام، با دختري يهودي خبر داده­ اند. با هدف برانگيختن توجه شاهنامه پژوهان و ايران شناسان، اين جستار يافتن پاسخ چند سوال را دنبال كرده است: آيا يزدگرد با دختري يهودي- شوشاندخت- ازدواج كرده و مادر بهرام همين همسر يهودي بوده است؟ شميران شه كه بهرام خود را از سوي مادر، نبيرۀ او دانسته، كيست؟ در اين جستار، پس از نگاهي گذرا به منابع و شيوۀ تاريخ­نگاري در ايران، با استناد به اشارات تاريخي و جغرافيايي، به بررسي پادشاهي يزدگرد و بهرام گور و نظرهاي مختلف در باب ازدواج يزدگرد با دختري يهودي و شميران شاه پرداخته­ ايم. نتايج تحقيق بر آن است كه شميران مذكور نام شخص نيست، بلكه نام مكاني است كهن كه مي­ تواند با ايرانويج اسطوره­اي منطبق باشد؛ در اين صورت شميران شاه، پادشاه ايرانيان در آن سرزمين سردسير، يعني جمشيد بوده است. بهرام با اشاره به شميران شه به عنوان جد مادري، بر ايراني بودن و قدمت خاندانش تأكيد مي­كند – شايد چون شايستگي­ اش براي شاهي از سوي بزرگان مورد ترديد واقع شده بود- چنان كه پيش از آن ايراني بودنش را از سوي پدر نيز نشان داده بود.

Abstract Bahram V (Gur) calls himself the grandson of Shamiran-Shah who is an unknown figure. Some of western and Iranian resources have reported the marriage of Yazdegerd, Bahram’s father, to a Jewish woman. This research aimed at answering some questions: Did Yazdegerd marry a Jewish woman and was she Bahram’s mother? Who is Shamiran-Shah, whom Bahram introduces as his matrilineal ancestor? This research, after a brief look at the resources and methods of Iranian historiography, based on historical and geographical resources, examined the reigns of Yazdegerd and Bahram Gur and study various views on Yazdegerd's marriage to a Jewish woman and the so-called Shamiran-Shah. The results showed that Shamiran is not a name for human beings but rather an ancient region that can be identified as the mythological “Iranvij”. So, Shamiran-Shah is the Iranian king in that cold land, i.e. Jamshid. Referring to Shamiran-Shah as his matrilineal ancestor, Bahram had emphasized his nationality as an Iranian and the antiquity of his family - perhaps because his merits for ruling had been questioned by the nobles and clerics - as he had already shown himself as an Iranian through his patrilineage.