كليدواژه :
بنياد پهلوي , كاركرد اقتصادي , محمدرضاشاه پهلوي , سياستهاي اقتصادي , توسعه صنعتي
چكيده فارسي :
محمدرضاشاه پهلوي در سال 1337ش بنياد پهلوي را تأسيس كرد. اين بنياد در مدت بيست سال فعاليت خود(1337-1357) در ظاهر سازماني خيريه بود كه تنها براي تأمين مالي اهداف خيريۀ شاه به فعاليت اقتصادي مي پرداخت، اما در واقع سازمان اقتصادي اي بود كه در حوزه هاي مختلف اقتصادي سرمايه‌گذاري‌هاي گستردهاي انجام مي داد.تاكنون پژوهش هاي انجام شده دليلِ اين سرمايه گذاري هاي گسترده را ثروت اندوزي شاه از طريق پوشش خيريۀ اين بنياد دانسته اند. اما اين پژوهش با روش توصيفي ـ تحليلي و تكيه بر منابع اسنادي و كتابخانه‌اي نشان داده است كه شاه به‌جز انگيزة مزبور، از طريق بنياد پهلوي قصد مداخله، هدايت و تقويت جريان توسعة اقتصادي و صنعتي را داشته است. جريان مزبور جرياني در بين شاه و سياستگذاران اقتصادي حكومت پهلوي از نيمۀ دوم دهه 1330ش به بعد بود كه بر توسعۀ سريعِ اقتصادي و صنعتي تأكيد داشت. پژوهش حاضر به بررسي چگونگي و چرايي مداخلۀ شاه در اين جريان از طريق بنياد پهلوي، كه در اين پژوهش «كاركرد اقتصادي» بنياد پهلوي نام گرفته است، پرداخته است. سؤال اصلي مقالۀ حاضر اين است كه به جز عامل مالي(ثروت اندوزي)، چه عاملي مبيّن سرمايه‌گذاري ها و فعاليت هاي گستردۀ بنياد پهلوي در حوزۀ اقتصادي است؟ براساس يافته هاي اين پژوهش، شاه با اين سرمايه گذاري ها، از بنيادِ در واقع اقتصاديِ پهلوي به‌مثابه ابزاري براي تحقق هرچه سريع‌ترِ برنامه هاي بلندپروازانۀ اقتصادي و صنعتي خود و تقويت و پشتيباني از سياست هاي اقتصادي حكومت خود در حوزههاي بانكداري، صنعت و معدن، بازرگاني دريايي، توريسم و مسكن در دو دهۀ 1340 و 1350ش بهره برداري كرده است.
چكيده لاتين :
Mohammad Reza Shah Pahlavi founded the Pahlavi Foundation in 1957. During the twenty years of activity (1957-1979), the Foundation was apparently a charitable organization that was investing in economics only for financing Shah’s charitable purposes. But it was actually an economic organization that was investing extensively in various economic areas. Researches, so far, have introduced the reason for these investments the accumulation of wealth by the Shah through the Foundation's charity appearance.
This research, using descriptive-analytical method and documentary and library resources, showed except for the reason mentioned above, Shah has intended to intervene, guide and reinforce the policy of economic and industrial development through the Foundation. The policy, which starts from the second half of the 1950s, was between Shah and Pahlavi economic policymakers which emphasized the rapid economic and industrial development. The present research has investigated how and why the Shah intervened in this policy through the Foundation; in this paper, this intervention is named the "economic function" of the Pahlavi Foundation.
The main question of this article is this: except financial factor (accumulation of wealth), what factor explains the Pahlavi Foundation's extensive investments and activities in the economic fields? Based on the findings of this research, Shah has exploited the Pahlavi Foundation as a tool for the realization of ambitious programs, and strengthening and supports his government’s economic policies in fields of banking, industry, maritime commerce, tourism and housing in the 1960s and 1970s.
