بيكاري به‌مثابه مفهومي تاريخي: طرحي براي تحقيق در تاريخِ بيكاري در ايران

Unemployment as a Historical Concept: An approach for research on history of unemployment in Iran

در ايران بيشترِ پژوهش ­ها دربارۀ تاريخ بيكاري، تحقيقاتي هستند كه نهادهاي زيرمجموعۀ دولت انجام داده‌اند. اين پژوهش­ ها عمدتاً كوشيده ­اند تا به ­زعم خود، برپايۀ آمارهاي رسمي، سياست­هايي براي برنامه ­ريزي دولت در زمينۀ بيكاري فراهم كنند. فرض پنهان در اين بررسي­ ها با روش ­هاي كمّي، ­غيرتاريخي‌بودن و ايستايي مفاهيم اقتصادي از قبيل بيكاري است. با اين‌حال، آنچه در اين تحقيقات مغفول مي­ماند، ناهمگن‌بودن معناي مفاهيم اقتصادي از قبيل بيكاري در دوره‌هاي مختلف است. بنابراين، پرسش نوشتۀ حاضر اين است كه چگونه بيكاري به‌مثابه مفهومي كه معمولاً ايستا در نظر گرفته­ مي­ شود، به موضوع تحقيقي تاريخي تبديل شود. مدعاي نوشتۀ حاضر اين است كه با كمك‌گرفتن از رويكرد مورخان اجتماعي در تشريح پديدار شدن بيكاري به‌عنوان مشكلي اجتماعي، مي‌توان نشان داد كه با فرا رفتن از سري ­هاي آماري، بيكاري مي ­تواند به‌مثابه مفهومي در حال تغيير، به موضوعي براي تحقيقات تاريخي تبديل شود. بر اين اساس، نخست وجه تاريخي مفهوم كار شرح داده مي­ شود. سپس تأخير در پذيرش بيكاري به‌مثابه مسئله­ اي اجتماعي بررسي مي ­شود تا در پايان با شرح رويكردِ مورخان اجتماعي به اين موضوع بتوان نشان داد كه چگونه معناي بيكاري در طي زمان تغيير يافته و در تحليل بيكاري نمي­توان به شكلي خودبسنده به تحليل ­هاي كمّي اكتفا كرد.

In Iran, most research on history of unemployment has been conducted by government subordinate institutions. These studies have mostly tried to provide policies for the state in the field of unemployment, based on official figures derived from public censuses. The hidden assumption in these studies with quantitative methods is the a-chronic of economic concepts such as unemployment. However, what remains to be neglected in these researches is the heterogeneity of the meaning of economic concepts, such as unemployment in different periods. Therefore, the question in the present paper is how unemployment, as a concept that is usually static, can be transformed into a historical research subject, as a changing concept. The present paper claims that unemployment can be transformed into a subject for historical research as a changing concept, with the help of the approach of social historians in the terms of labor and unemployment concepts. As a matter of fact, it has been shown that how to go beyond these studies with quantitative methods in interpreting unemployment through describing the conflict between ideological dimension and the material reality of unemployment.