پديد آورندگان :
فولادمند، حميدرضا دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , سپاسخواه، عليرضا دانشگاه شيراز - دانشكده كشاورزي , نيازي، جانب اله مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان فارس - بخش خاك و آب
كليدواژه :
منحني مشخصه آب خاك , منحني دانه بندي خاك , چگالي ظاهري , روش لجستيك , روش خطي
چكيده فارسي :
به دست آوردن منحني مشخصه آب خاك در آزمايشگاه وقت‌گير بوده و همراه با خطاست. به اين دليل پژوهندگان زيادي در دنيا سعي كرده‌اند روش‌هايي ارائه دهند كه به كمك آنها بتوان منحني مشخصه را به نحو آسان‌تري به دست آورد. يكي از اين روش‌ها استفاده از منحني دانه‌بندي و چگالي ظاهري خاك مي‌باشد. در اين روش، منحني دانه‌بندي را به چند قطعه بر مبناي اندازه ذرات تقسيم كرده و با توجه به ميانگين شعاع ذرات و درصد ذرات بزرگ‌تر از هر اندازه و روابط موجود مي‌توان منحني مشخصه آب خاك را به دست آورد. در اين روش از پارامتري به نام α (عامل مقياس) استفاده مي‌شود كه مقداري است ثابت و يا از روش‌هاي خطي و لجستيك به دست مي‌آيد. مقدار ميانگين α براي خاك‌هاي با بافت رس، رس سيلتي و لوم شني به ترتيب برابر 159/1، 229/1 و 494/1، براي دو بافت لوم 391/1 و 393/1 و براي دو بافت لوم رسي سيلتي برابر 253/1 و 254/1 به دست آمد. در بسياري از مواقع منحني دانه‌بندي خاك مورد نظر به طور كامل وجود ندارد و تنها درصد ذرات رس، سيلت و شن خاك در اختيار مي‌باشد. در اين صورت، نخست منحني دانه‌بندي خاك تخمين زده شده و سپس با استفاده از آن منحني مشخصه آب خاك به دست مي‌آيد. در اين پژوهش از اطلاعات درصد ذرات مختلف خاك و چگالي ظاهري هفت خاك مختلف استفاده و منحني مشخصه خاك‌هاي فوق به روش‌هاي لجستيك و خطي تخمين زده شد و با نتايج اندازه‌گيري شده مقايسه گرديد. براي تخمين منحني دانه‌بندي خاك‌هاي فوق نيز از دو مقدار حد انتهايي شعاع ذرات خاك برابر 125 و 999 ميكرومتر استفاده شد. نتايج نشان داد كه استفاده از شعاع 999 ميكرومتر براي تخمين منحني مشخصه مناسب‌تر مي‌باشد. علاوه بر آن، در بافت‌هاي رس، رس سيلتي و لوم رسي سيلتي معادله خطي و در بافت‌هاي لوم و لوم شني معادله لجستيك براي تعيين α مناسب‌تر است.
چكيده لاتين :
To obtain soil-moisture characteristic curve experimentally is time-consuming and usually subject to considerable errors. So, many investigators have tried to predict soil-moisture characteristic curve by different models. One of these models predicts soil moisture characteristic curve based on soil particle size distribution and bulk density. In this model, soil particle size distribution curve is divided into a number of segments, each with a specific particle radius and cumulative particle mass greater than that of the radius. Using these data, soil-moisture characteristic curve was estimated. In this model, a scale factor, α, is used which may be considered as a constant, or obtained by logistic or linear procedures. The average values of α for clay, silty clay, sandy loam, two loam soils, and two silty clay loam soils were 1.159, 1.229, 1.494, 1.391, 1.393, 1.253 and 1.254, respectively. For most conditions, soil particle size distribution curve is not available, but only the percentages of clay, silt, and sand could be obtained using soil textural data, which is not enough to draw a precise soil particle size distribution curve. In this situation, a precise soil particle size distribution curve must be initially developed on the basis of which the soil moisture characteristic curve can be predicted. In this study, using soil textural data of seven different soils, soil moisture characteristic curve of each was estimated. In these estimations, logistic and linear methods were used to obtain the α value. Then, the results were compared with those of measured soil moisture characteristic curve. For estimation of soil particle size distribution curve, two extreme values for soil particle radius, 125 and 999 m, were used. The results indicated that using particle radius of 999 µm is more appropriate. On the other hand, it was found that for clay, silty clay, and sitly clay loam texture, it is more appropriate to employ a linear equation to determine for estimating soil-moisture characteristic curve while the logistic equation can be more appropriately used for loam and sand loam textures.
