دلالت‌هاي نهادگرايي جديد براي اقتصاد اسلامي در مواجهه با آثار خارجي

The Implications of New institutionalism for Islamic Economics in Dealing with Externalities

نهادگرايان جديد عامل شكل‌گيري آثار خارجي را هزينة مبادله دانسته، با تأكيد بر ماهيت دوسوية آثار خارجي، به نقد رويكرد اقتصاد متعارف پرداخته‌اند. برخي معتقدند: نهادگرايي، به‌ويژه از لحاظ روش تحليلِ رفتارها و پديده‌هاي اقتصادي، مي‌تواند دلالت‌هايي براي اقتصاد اسلامي داشته باشد. اين تحقيق با روشي «تحليلي»، دلالت «رويكرد نهادگرايي جديد در مواجهه با آثار خارجي» را براي اقتصاد اسلامي بررسي مي‌كند. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه رويكرد مزبور ـ دست‌كم ـ به سه دليل دلالت‌هاي قطعي و روشني براي اقتصاد اسلامي ندارد: 1- بر خلاف ديدگاه نهادي، يگانه عامل بروز آثار خارجي در اقتصاد اسلامي، هزينة مبادله نيست. 2- در مواجهه با آثار خارجي در اقتصاد اسلامي، علاوه بر بيشينه شدن محصول كل (كه هدف نهادگرايان جديد است)، اهداف ديگري نظير پي‌گيري مصالح جامعه نيز در نظر گرفته مي‌شود. 3- نهادگرايان جديد با ملاك هزينه- فايدة اقتصادي، در هر زمينه، تصميم خاصي اتخاذ مي‌كنند، در حالي‌كه در اقتصاد اسلامي، اولاً تنها ملاك تصميم‌گيري، هزينه- فايدة اقتصادي نيست. ثانياً، راه‌كار مواجهه با آثار خارجي، گاهي متعين و غير قابل تغيير است.