مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي و ارزيابي اصول و معيارهاي تاب‌آوري در پايداري باغات شهري مطالعه موردي: منطقه يك شهرداري تهران

چكيده فارسي :

يكي از محدوديت‌هاي كنوني در بسياري از شهرها كمبود زمين‌هاي باز و خالي براي ساخت‌وساز است. باغات شهري همواره براي ساخت‌وساز موردتوجه بوده است زيرا به دليل واقع‌شدن در بستر شهر نيازي به ايجاد بستر اوليه توسعه ندارند و از طرفي از كليه امكانات موجود در اطراف باغات برخوردار خواهند بود. تهديدهاي متعددي از قبيل آتش‌سوزي، حمله آفات و بيماري‌ها، تغيير كاربري، تنش‌هاي آبي و تأثيرات ناشي از تغيير اقليم باغات را تهديد مي‌كند. مي‌توان گفت درصورتي‌كه سازوكار لازم براي مقابله با اين تهديدات در نظر گرفته نشود، ميزان خسارت وارده به باغات و احتمال نابودي آن‌ها افزايش مي‌يابد. حائز اهميت است درك اينكه در صورت وقوع فشار و بحران در باغات به‌عنوان يكي از اكوسيستم‌هاي شهري، اين سيستم تا چه ميزان قادر است خود را به حالت اوليه بازگرداند. هدف پژوهش حاضر شناسايي عوامل مؤثر در ميزان تاب‌آوري باغات شهري و تعيين اهميت هر يك از آن‌ها و بررسي اين عوامل در منطقه يك شهر تهران مي‌باشد. روش تحقيق، توصيفي-تحليلي است و در دسته پژوهش‌هاي كاربردي قرار مي‌گيرد. ابتدا از طريق جمع‌آوري اطلاعات و مرور منابع چارچوب نظري پژوهش ايجاد گرديد. سپس به‌منظور بررسي ميزان تاب‌آوري ساختاري – طبيعي باغات شهري معيارها و زير معيارها بر اساس نظر كارشناسان و بررسي مقالات و كتاب‌هاي مرتبط تعيين شد. در ادامه مقايسه شاخص‌ها توسط 20 نفر از اعضاي هيئت‌علمي و كارشناسان متخصص در حوزه برنامه‌ريزي محيط‌زيست، برنامه‌ريزي شهري و روستايي، شهرسازي، فضاي سبز و باغباني صورت پذيرفت. وزن دهي معيارها با روش FANPصورت گرفته است. آماده‌سازي لايه‌هاي رقومي در سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)، ENVI و FRAGSTATE انجام‌شده و سپس لايه‌ها در محيط IDRISI فازي شدند و روي‌هم گذاري لايه‌ها در ARC MAP انجام شد. نتايج نقشه تاب‌آوري باغات شهري منطقه يك تهران نشان مي‌دهد كه مساحت زيادي از باغات ازنظر مجاورت با كاربري‌هاي سازگار وضعيت مطلوبي ندارند و باغات در بخش‌هايي از نواحي 9 و 10 وضعيت نسبتاً مطلوبي دارند. همچنين باغات در تمامي نواحي به غير از بخش‌هايي از ناحيه 9 در معرض اثرات ساخت‌وساز و توسعه هستند.