بررسي قاعده فقهي علم نافع در تعليم و تعلم

The Jurisprudential Principle of Beneficial Knowledge in Teaching and Learning

در تاريخ فقه، قواعد فقهيه به عنوان عام فوق در استنباط احكام شرعي به ويژه مسائل مستحدثه، نقش بي‌بديلي دارند. فقه تربيتي نيز به عنوان فقه نوين نيازمند برخورداري از پشتوانۀ قواعد فقهي متناسب با خود است. اين مهم هنگامي ضرورت مي‌يابد كه در بسياري از مسائل تعليم و تعلم ادلۀ مصرحي وجود ندارد. قاعدۀ فقهي علم نافع در تعليم و تعلم، قابليت تطبيق بر بسياري از مسائل تعليم و تعلم را دارد. مؤلف به شيوۀ اجتهاد جواهري كه سنت پذيرفته شده حوزه‌هاي علميه است وفادار بوده و با روش تحليلي - توصيفي و انتقادي، ادلۀ قول مشهور در رجحان تعليم و تعلم علم نافع و مرجوحيت تعليم و تعلم علم غير نافع را از منظر فقهي بررسي كرده است. اولويت تعليم و تعلم، علم ديني و علم نافع اخروي نسبت به علوم ديگر، استحباب تعليم و تعلم علم نافع، مرجوحيت تعلم علم غير نافع و اباحه تعليم علم غير نافع صرف نظر از عناوين ثانويه، از نتايجي است كه اين تحقيق به آن دست‌ يافته است.

In the history of Fiqh, the principles or rules (qawa'ed) of fiqh are considered general rules that serve as instruments for derivation of Islamic laws especially with regard to current legal issues. The educational jurisprudence also, as a modern area of jurisprudential studies, stands in need of jurisprudential principles consistent with it not to mention the fact that there is no explicit proof in most issues regarding teaching and learning. The jurisprudential principle of beneficial knowledge in teaching and learning is applicable to most issues concerning teaching and learning. The author is faithfully committed to the Jawaheri method which is an accepted traditional method in the seminaries. He has, from a jurisprudential perspective, studied through critical descriptive analytical method the arguments associated with the famous standpoints concerning desirability of teaching and learning beneficial knowledge and the undesirability of teaching and learning nonbeneficial knowledge. The preference of teaching and learning religious beneficial knowledge over other knowledge, the desirability of teaching and learning beneficial knowledge and the undesirability of learning unbeneficial knowledge and the mere permissibility of teaching unbeneficial knowledge are among the conclusions drawn in this study.