بررسي اثرات آبگيري مخزن سد يامچي بر لرزه خيزي منطقه

Inves tigation of the effect of Yamchi dam reservoir impounding on regional seismicity rate

سد يامچي در سال 1383 در جنوب اردبيل به بهره‌برداري رسيد. جهت بررسي اثرات آبگيري اين سد بر روي نرخ لرزه‌خيزي منطقه، ابتدا ساختارهاي منطقه استخراج و پيمايش گرديدند و شواهد فعاليت‌هاي كواترنري و عهد حاضر آنها گردآوري شد. با تكميل كاتالوگ لرزه‌اي منطقه، لرزه‌خيزي تاريخي و دستگاهي مورد بررسي و در پايان با محاسبه بزرگي كمال، تغييرات پارامتر b، نسبت به بررسي اثرات آبگيري بر الگوي لرزه‌خيزي منطقه اقدام گرديد. نتايج نشان مي‌دهد كه دو گسل اصلي اردبيل و سرعين با فعاليت كواترنري و عهد حاضر در شعاع 30 كيلومتري محل اين سد قرار گرفته‌اند و عمده كانون-هاي زلزله نيز در محل تقاطع پاره گسل جنوب اردبيل و بخش غربي گسل سرعين قرار گرفته‌اند. بررسي تاثيرات آبگيري بر روي لرزه‌خيزي در قالب تهيه نمودار تجمعي انرژي آزاد شده نسبت به تغييرات حجم مخزن سد، چهار بخش زماني را آشكار ساخت. اين مسئله در قالب تغييرات شيب خط نمودار تجمعي انرژي آزاد شده و تغييرات مقادير پارامتر b قابل رديابي است. با آبگيري سد يامچي، حجم فعاليت‌هاي لرزه‌اي افزايش يافته و اين افزايش خود را به صورت افزايش مقدار b و همچنين شيب خط نمودار تجمعي انرژي آزاد شده نشان مي‌دهد. افزايش مقدار b نشان‌دهنده افزايش نسبت زمين‌لرزه‌هاي كوچك به بزرگ است. به اين معني كه آبگيري سد باعث افزايش رويداد زمين‌لرزه‌هاي كوچك شده است. به اين ترتيب ساخت سد يامچي سبب ايجاد زلزله‌هاي القايي داراي عمق كانوني كم با بزرگايي حدود 4= M و در عمق كمتر از 5 كيلومتر شده است.با توجه به نفوذ ناپذير بودن سنگ كف در مخزن، احتمال نفوذ آب به اعماق و تحريك گسلها و در نتيجه رخداد زلزله هاي ناشي از تحريك گسل به واسطه آبگيري منتفي مي باشد.

Yamchi dam was cons tructed (and operated) on Balekhli-Chay river in 2005 in south of Ardabil. In order to inves tigate of effect of reservoir impounding on seismicity rate changes of dam area (30 km radius) and proving of Reservoir Induced Seismicity, firs tly, geological s tructures were determined and surveyed and then, the their Quaternary and Recent activities documented. Then, the earthquake catalogue was completed and his torical and ins trumental seismicity were inves tigated. Finally, the completed magnitude and b-values were calculated and then, impounding of reservoir effect of seismicity rate changes s tudied. The results shown that two main Ardabil and Sarein faults, with Quaternary and recent activities located in 30 km radius of dam site and many of earthquakes taken placed in cross cut of these faults. The his torical and ins trumental seismicity s tudied demons trated this area has potential of occurrences of earthquakes with 6.1