بررسي و تعيين ميزان برخي عناصر فلزي درماهيان رودخانه ارس در محدوده استان آذربايجان شرقي (95-1394)

Investigation and determination of some heavy metals in the Aras river fish species in the East Azerbaijan Province (2015-16)

در اين بررسي ميزان برخي فلزات سنگين (مس، موليبدن، آرسنيك و جيوه) در ماهيان رودخانه ارس در چهار ايستگاه (از شهرستان جلفا تا 25 كيلومتر بعد از مرز نوردوز) طي چهار فصل، تابستان، پاييز و زمستان 1394 و بهار 1395 تعيين شد. تعداد 38 نمونه از ماهي‌هاي رودخانه به وسيله الكتروشوكر و تور ساليك صيد شدند. ميزان فلزات سنگين با استفاده از يك دستگاه جذب اتمي در بافت عضله ماهي هااندازه گيري شدند. همچنين فاكتور تجمع زيستي براي هر كدام از گونه‌ها محاسبه شد. نتايج نشان داد فاكتور تجمع زيستي براي فلز موليبدن بالاترين و فلز آرسنيك كمترين مقدار را دارا مي‌باشد. بيشترين غلظت مس در سس ماهي كورا با ميانگين 3/11±6/13 ميكروگرم بر گرم وزن خشك و براي عنصر موليبدن در ماهي خياطه با ميانگين بيشترين غلظت (9/4±7/11) ميكروگرم بر گرم وزن خشك نشان داده شده است. ميانگين غلظت جيوه (5/1±1/13 ميكروگرم بر كيلوگرم وزن خشك) در ماهي مرواريد بيشترين بوده است. در خصوص عنصر آرسنيك نيز از آنجايي كه در تعداد معدودي از ماهيان آناليز گرديد بيشترين غلظت در ماهي خياطه ثبت گرديد. براساس آزمون آماري ANOVA بين ميانگين غلظت مس در گونه‌هاي مختلف، اختلاف معني داري وجود داشت (05/0p<) و آزمون دانكن گونه ماهي مرواريد را از ساير گونه‌ها تفكيك كرده است.

This study was conducted to determine heavy metals (Cu, Mo, As, Hg) in fish species of Aras River (East Azerbaijan) at four stations (From Julfa to 25km after Nourdos border) during four seasons from 2015 to 2016. Thirty eight specimens of fish were collected by using of electrofishing as the main method for sampling. The amount of heavy metals were measured by using an atomic spectrophotometer in the muscle tissue of specimens.Bioaccumulation factor were also calculated for each species. The amount of bioaccumulation factor for molybdenum was the highest and the arsenic had the lowest amount. The highest concentration of copper was in Barbus lacerta with a mean of 13.6 ± 11.3μg /g dry weight and for the molybdenum, Alburnoides bipunctatus had the highest mean concentration (11.7±4.9) μg / g dry weight. The average concentration of mercury (13.1 ± 1.5 μg / kg dry weight) was highest in Alburnus alburnus. Regarding the arsenic elements, as it was analyzed in a small number of specimens, the highest concentrations were recorded in Alburnoides bipunctatus. According to ANOVA, there were a significant difference between mean concentration of copper in different species(p<0.05) and the Duncan test has distinguished Alburnus alburnus from other species.