نقش طنز مطبوعاتي در آگاهي جامعه و نقد عملكرد نهادهاي قدرت (مطالعه موردي: انتخابات مجالس شوراي ملي در دوران پهلوي دوم)

The role of press comedy in social awareness and critique of the functioning of power institutions (Case - study: elections of National Assembleis during the Pahlavi II)

مقاله حاضر موضوعي مرتبط با كاركرد مفهومي طنز در نقد گفتمان‌هاي سياسي حاكم است؛ كه با استفاده از روش تحليل گفتمان، آثار مهم طنز در مقطع زماني عنوان‌شده و در موضوع انتخابات مجالس شوراي ملي مورد تتبع و جستجو قرارگرفته است. براي تحليل متون طنز انتخابي با بهره‌گيري از روش تبييني نورمن فركلاف نشان داده‌ايم در دوره پهلوي دوم چگونه مطبوعات طنز موضوعات سياسي روز را به باد انتقاد گرفته و محتواي گفتماني خويش را توليد و هويت‌يابي كرده‌اند. با توجه به فضاي سياسي و گفتمان‌هاي انتقادي آن دوران، طنزهاي مندرج در مطبوعات عمدتاً داراي دلالت‌هاي سياسي بودند و در اكثريت موارد، ساير حوزه‌هاي مفهومي طنز منتشر شده نيز به ويژه در قالب اشعار با اغراض سياسي و در جهت تامين مقاصد گفتماني منتشر شده‌اند. فضاي خاص سياسي و نوع مناسبات و فرهنگ عمومي حاكم در دوره‌ محمدرضا شاه پهلوي، سايه‌ خود را بر آثار ادبي اين دوران گستراند، به‌گونه‌اي كه بعد از حوادث مهم و قابل‌تأمل كودتاي 28 مرداد، با اعمال نظارت بيشتر بر فعاليت‌هاي مطبوعاتي، طنز به‌عنوان ابزاري براي بيان حقايق و آگاهي مردم مورداستفاده منتقدان قرار گرفت؛ در اين ميان موضوع نقد انتخابات يكي از سوژه‌هايي بود كه هرازچندگاهي عناصر هويتي گفتمان حاكم را در معرض نقد قرار مي‌داد.

This Artical is related to the conceptual function of humorous tendencies on community consciousness and the critique of ruling political discourses; in this research Using the method of discourse analysis, important works of satire have been mentioned at the time and in the issue of the election of the National Assembly as one of the functions of the institution of power during the Second Pahlavi period (1357-1351). Regarding the political atmosphere and critical discourses of that era, the satire in the press was largely political in nature, and in the majority of cases, comic and social issues were published, especially in the form of lyrics with political intentions and for the purpose of discursive purposes. The special political space and the type of relations and general culture dominated during the reign of Mohammad Reza Shah Pahlavi spread his shadow over the literary works of this era, so that after the important events of the August 28 coup by exercising more control over the press activities, the satire as a means of expression The truths and knowledge of the people were used by critics.