واكاوي چالش‌ها و راهكارهاي توسعه هنر صنعت فرش دستباف روستايي ايران؛ دستاوردهايي براي سياست‌گذاري

Exploration of challenges and solutions for development of Iranian rural handmade carpet; implications for policy making

هدف كلي اين پژوهش، تحليل چالشها و راهكارهاي اساسي هنر صنعت فرش دستباف روستايي ايران از ديدگاه كارشناسان و مطلعان كليدي به منظور تدوين راهكارهاي مناسب براي بهبود سياستگذاري در اين حوزه بود. پژوهش كيفي حاضر با استفاده از نظريه زمينه‌اي انجام شد. افراد مورد مطالعه، با استفاده از نمونه‌گيري مبتني بر هدف از بين صاحب‌نظران، كارشناسان دستگاه‌هاي اجرايي و فعالان حوزه هنر صنعت فرش دستباف انتخاب شدند. به منظور جمع‌آوري داده‌ها از مصاحبه‌هاي نيمه‌ساختار يافته بهره گرفته شد. يافته‌ها نشان داد، «ضعف مديريت و سياستگذاري»، «كاركرد نامناسب نظام ارائه خدمات بيمه و مالي»، «موانع و محدوديت‌هاي توليد»، «موانع و محدوديت‌هاي فروش» و «افول بافندگي» به عنوان چالش‌هاي اساسي توسعه هنر صنعت فرش دستباف روستايي مطرح هستند. در اين بين، ضعف مديريت و سياستگذاري به عنوان مانع كليدي توسعه هنر صنعت فرش دستباف روستايي شناسايي شد. اين مشكل ريشهاي، بر اساس مفاهيمي از جمله عدم ثبات مديريتي و جايگاه ضعيف سازماني، جايگاه غيرشفاف هنر صنعت فرش دستباف روستايي در قوانين بودجه سنواتي كشور و عدم تحقق مناسب اهداف برنامه پنجم برساخته شد. تغييرات اساسي در حوزه مديريت و سياستگذاري هنر صنعت فرش دستباف روستايي ضروري به نظر ميرسد. نهاد متولي اين صنعت بايد بتواند بر اساس هويت روستاها و تركيب فعاليتهاي اقتصادي اين مناطق، هنر صنعت فرش دستباف را به نحوي سازماندهي و مديريت نمايد كه در فقرزدايي و بهبود معيشت پايدار روستائيان و عشاير نقش اساسيتري داشته باشد. همچنين به منظور ساماندهي زنجيره توليد و فروش هنر صنعت فرش دستباف روستايي، ايجاد و توسعه «الگوي قراردادي» با تأكيد بر رعايت حقوق بافندگان روستايي پيشنهاد شده است.

The main aim of this qualitative study is to recognize the main challenges of Iranian rural hand-made carpet and to explore solutions for policy-making from experts and key informants’ viewpoint. This qualitative study carried out by Grounded theory. The study sample included faculty members, experts of related administrations and institutions, and actors of rural hand-made carpet selected by purposive sampling. Data were gathered using semi-structured interviews. The results of this study revealed that there are five main challenges for Iranian rural hand-made carpet: a) weakness of the management and policy-making, b) limited access to the financial resources and insurance, c) obstacles and limitations of production d) obstacles and limitations of sale and e) wane of weaving. Among others, weakness of the management and policy-making was explored as a key obstacle for development of rural hand-made carpet. This fundamental problem was constructed on the basis of concepts such as lack of management stability and weak organizational position of rural hand-made carpet, ambiguous position of rural hand-made carpet in Iranian annual budget laws and lack of appropriate achievement of national fifth plan. Main changes in area of the management and policy-making seems necessary. The governmental body of this industry should have capabilities for its management and organization in order to achievement of poverty reduction and improvement of rural and nomadic people targets on the basis of rurality and economic activities composition in theses areas. Also establishment and development of contractual model was proposed in order to organise chain of rural hand-knotted carpets’ production and sale chain with emphasis on conservation of rural weavers’ rights.