آناليز حساسيت موضعي مدل AquaCrop براي دو محصول گندم و ذرت در دو منطقه دشت قزوين و پارس آباد مغان

استفاده از مدل هاي گياهي براي اهداف مختلف مانند پيش بيني عملكرد، تعيين نياز آبي، بررسي هاي اثر تغيير اقليم، خشكسالي و مديريت هاي مختلف آبياري و زراعي ضروري است. اين مدل ها ابزار ارزشمندي براي تحليل كمي رشد گياه و توليد محصول هستند. يكي از چالش ها در برابر كاربرد اين مدل ها، تعدد پارامترهاي ورودي آنهاست. اندازه گيري اين پارامتر ها هزينه بر، زمان بر و گاه با توجه به محدوديت هاي مختلف غيرممكن است و معمولاً از طريق واسنجي و حل معكوس تخمين زده مي شوند. تحليل حساسيت فرآيندي است كه اثر پارامتر هاي ورودي بر متغير هاي خروجي مدل هاي رياضي را بررسي مي كند. در هنگام واسنجي، پارامترهاي حساس بايد با دقت بالاتري اندازه گيري يا برآورد شوند. اعمال روش هاي مبتني بر اجراهاي زياد بر مدل هاي متن بسته (Closed Source) به آساني مدل هاي متن باز (Open Source) نمي باشد. در اين تحقيق، اثر 47 پارامتر گياهي (نام پارامترها در جداول 1 و 2 آمده است) مدلِ متن بسته ي AquaCrop بر 5 متغير خروجي مدل شامل تبخير از سطح خاك، تعرق، تبخيروتعرق، زيست توده و عملكرد دانه براي دو محصول گندم و ذرت در مناطق دشت قزوين و پارس آباد مغان مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از شاخص كارايي مدل نش-ساتكليف نسبي، درجه حساسيت اين پارامتر ها مشخص گرديد. پارامتر هاي درجه روز رشد افزايش پوشش تاج (X45)، درجه روز رشد بذرافشاني تا بلوغ (X42)، درجه روز رشد بذرافشاني تا آغاز پيري (X41) و بيشترين پوشش تاج در نسبت پوشش خاك (X30) بطور مشترك در هر دو محصول بيشترين حساسيت را از خود نشان دادند. بنابراين تعيين دقيق دوره هاي مختلف رشد گياه برحسب روز و يا درجه روز رشد كه اتفاقاً اندازه گيري آن ها آسان تر از ساير پارامترها مي باشد از اهميت بيشتري برخوردار هستند. براي هر 5 خروجي گندم و ذرت منطقه ي قزوين، حدود نيمي از پارامتر هاي ورودي بدون تأثيرند و در هنگام واسنجي از اهميت ناچيزي برخوردار مي باشند. با اينكه روش تحليل حساسيت موضعي (Local Sensitivity Analysis) پيچيدگي هاي محاسباتي و مفهومي روش هاي تحليل حساسيت كلي (Global Sensitivity Analysis) را ندارد، نتايج نشان داد كه اين روش مي تواند به نتايج مشابه با مطالعاتي كه از روش هاي تحليل حساسيت كلي استفاده كرده اند منجر گردد.