همكاري با سلاطين در انديشه علماي اماميه مطالعه موردي مكتب بغداد

Collaborating with the Sultans on the Thoughts of Imamiyya: Case Study of Baghdad School

پرسش اصلي پژوهش، اين است كه چرا فقيهان مكتب بغداد، برخلاف فقيهانِ پيش از خود، به جواز همكاري با سلطان جائر فتوا دادند. اهميت اين تحقيق به تحول مهمي برمي‌گردد كه در فقه سياسي اماميه صورت گرفته است؛ يعني تبديل فتواي حرمت همكاري با سلطان جائر، به جواز و وجوب همكاري با او. در اين تحقيق ابتدا ديدگاه فقيهانِ پيش از مكتب بغداد بررسي شده و اين نتيجه به دست آمده است كه آنها حكومت را حق انحصاري معصوم مي‌دانستند و به حرمت همكاري با حاكم جور قائل بودند. پس از آن شرايط زمانه فقيهان عصر اثر بغداد تحليل شده است تا عوامل اينكه آنها در رأي فقيهان پيش از خود تجديدنظر كرده و به مشروعيت همكاري با سلطان جائر فتوا داده‌اند، معلوم شود.اين پژوهش تغيير ديدگاه علماي شيعه را با هرمنوتيك قصدگراي اسكينر بررسي و عوامل آن را شناسايي كرده است. آنچه در اين بررسي به دست آمده، اين است كه علت تغيير هنجار مرسومِ حرمت همكاري با سلطان جائر و تبديل آن به جواز و حتي وجوب همكاري از جانب علماي اماميه مكتب بغداد، تغيير شرايط حاكم بر جامعه اسلامي و فرصتي بوده است كه آل بويه براي تقويت مذهب شيعه و وضعيت شيعيان ايجاد كرد.اين پژوهش زمينه‌اي براي پژوهش‌هاي آينده درخصوص ارتباط تغيير فتواهاي فقهي در زمينه سياست با شرايط علمي، اجتماعي و سياسي حاكم، فراهم مي‌آورد.

The main question of the present study is why the scholars of the Baghdad school, unlike their predecessors, allowed people to cooperate with tyrant sultan. The significance of this research goes back to the important evolution that has taken place in Imamiyya's political jurisprudence, namely, the conversion of the fatwa of the sanctity of cooperation with tyrant Sultan to the authorization and necessity of cooperation with it. The study first examined the views of the jurisprudents before the Baghdad school, and it was concluded that they regarded the state as the exclusive right of the innocent Imam and favored cooperation with the ruler of oppression. Subsequently, the conditions of the jurisprudents time of Baghdad work era have been analyzed to determine the factors that have revised their earlier jurisprudence and legitimized cooperation with tyrant sultan. The present study examines this shift in the views of Shiite scholars with Skinner's hermeneutics and identifies its causes. The result is that the changing norms of the sanctity of cooperation with the tyrant Sultan and its conversion to license, and even the necessity of cooperation by the Imamiyya scholars of Baghdad school, have been due to the changing conditions prevailing in Islamic society and an opportunity for Buyids to strengthen the Shiite religion and the status of Shiites. This study provides a background for future researches on the relationship of the change of jurisprudential fatwas in politics with the prevailing scientific, social and political conditions.