تعامل نظريه و عمل سياسي در انديشه سياسي شيعه و نقش آن در تحولات پهلوي اول

The Interaction of Political Theory and Practice in Shia Political Thought and Its Role in the First Pahlavi Developments

با نگاهي به تحولات تاريخي اسلام مي‌توان سه گرايش پيرامون نظر و عمل را از هم متمايز نمود. گرايشي كه اولويت را به عمل صرف مي‌دهد، گرايشي كه نظريه را بر عمل مقدم مي‌داند و گرايش سوم به تعامل نظريه و عمل سياسي معتقد است. در اين ميان شيعه به گرايش سوم تعلق دارد كه با رويكردهاي مختلفي اعم از تقيه، اصلاح و انقلاب را در تعامل با محيط سياسي انتخاب كرده است. در دوره معاصر شيعه از رويكرد تقيه فاصله گرفته است و به ويژه در دوره پهلوي به رويكرد انقلابي و تلاش براي تشكيل حكومت اسلامي نزديك مي‌شود. سوال اصلي پژوهش آن است كه بستر عيني و تحولات دوره رضا خان چه اثر بر انديشه سياسي شيعه داشته است و اين انديشه چگونه بر عمل سياسي علماي شيعه فعال در اين عصر موثر واقع شده است؟ فرضيه اين مقاله آن است كه بستر عيني و تحولات سالهاي 1299 تا 1320 كه حكايتگر عرفي سازي و سكولاريزه كردن براي به حاشيه كشانيدن دين و مهم‌ترين حامي آن يعني روحانيت است باعث ايجاد تغييراتي در انديشه سياسي شيعه و نوع عملكرد آن شده است به گونه‌اي كه اين تغييرات ضمن تاثير بر عمل سياسي در آن دوران، زمينه‌هاي شكل گيري انقلاب اسلامي را در سال 57 فراهم آورده است.

Looking at the historical developments in Islam, we can distinguish three trends in opinion and practice. A tendency that takes precedence into action, a tendency which precedes theory as an action, and believes in the third tendency to interact with theory and political action. Meanwhile, the Shiite belongs to the Third Trend. Throughout the Shiite history, different approaches, such as taqiyya, have been chosen by the Shia in the context of this tendency, and reform and revolution in interaction with the political environment. or approaching the contemporary Shiite era is far from the approaches of taqiyya and reformation, and in particular, with the emergence of the Pahlavi era in modern Iranian history, we are approaching a revolutionary approach and an attempt to form an Islamic state. Here, the main question of the research is that the objective context and developments of Reza Khan have had an effect on the Shi'a political thought in that period, and how this thought has influenced the political action of the Shiite scholars active in this age?