تحليل معنا شناختي « وحدت عددي » خداوند در بيان امام‌سجاد (ع)

Semantic analysis of God's numerical unity in the statements of Imam Sajjad (Peace be upon him

اثبات وحدت حقه حقيقي و نفي وحدت عددي خداوند، مورد تاكيد آيات و روايات قرار داشته و براهين فلسفي مختلفي نيز آن را اثبات مي‌نمايد، اما در اين ميان، امام سجاد} در دعاي بيست و نهم صحيفه سجاديه، وحدانيت عددي را به خداوند نسبت داده است: «لَكَ يَا اِلَهِي وَحْدَانِيَّةُ الْعَدَدِ». در توجيه اين جمله و تبيين مكانيزم سازگاري آن با ادله نقلي و عقلي، تفاسير مختلفي ارائه شده است. نوشتار حاضر با روش توصيفي‌، تحليلي و توجه به ديگر روايات اهل‌بيت] به جمع‌آوري، تنظيم و تبيين مهم‌ترين تفاسير ارائه شده، پرداخته و ضمن ارزيابي آنها به تبيين تفسير برگزيده پرداخته است. مطابق ديدگاه برگزيده، اطلاق عدد بما هو عدد بر خداوند مشكل‌آفرين نيست، آنچه مشكل‌آفرين است محدوديتي است كه گاهي اطلاق اعداد بر ذات الهي در پي دارد. تفكيك ميان دو تعبير «ثالث ثلاثه» و «رابع ثلاثه» در آيات قرآني نيز در همين راستا قابل تبيين است. خداوند متعال در عين وحدت شخصي، وحدت جمعي و سِعِي داشته و در تمام مراتب هستي، حضور و ظهور دارد. مطابق اين توضيح، بيان امام سجاد} ناظر به اطلاق وحدانيت عددي بر ذات الهي است كه بيانگر حضور جمعي و سرياني ذات الهي در همه هستي است.

The proof of the real unity and the negation of the numerical unity of God is emphasized by the Quranic verses and the narratives, and the philosophical proofs such as the rules of the "United Essence" and "Mere Existence" prove it. But in this regard, Imam Sajjad(as) in twenty-ninth prayer of Sahifah Sajjadiyyah attributed numeric unity to God: "O God, numerical unity is for you". In explaining this statement and explaining the mechanism of its compatibility with rational and narrated reasons, various interpretations have been presented. The present article, using descriptiveanalytical method and paying attention to other traditions of Ahl-Al- Bait(AS), has compiled, elaborated and explained the most important interpretations presented and evaluated them to explain the selected commentary. According to the chosen viewpoint, the mere using of number for God is not problematic; what is problematic is a limitation that sometimes stems from attribution of numbers to Divine Essence; separation between the two statements of "third of the three" and "forth of the three" in the Qur'anic verses can be explained in the same way; Almighty Allah, at the same time has personal unity and collective unity, and is present and appearing in all aspects of existence. According to this explanation, the statement of Imam Sajjad(as) refers to the use of numerical unity on Allah's Essence, which indicates the collective and inclusive presence of Allah in all beings.