جايگاه « وجود حقيقي » در انديشه افلاطون و ملاصدرا

The position of True Existence in the thoughts of Plato and Mullah Sadra

افلاطون در مكتب فلسفي خويش، نظام خاصي از هستي بر پايه ارتباط سايه و عكس با اصل و حقيقت ارائه مي‌دهد. وي در اين راستا از موجودي متعالي كه اصل خير(خداي نظام فلسفي او) است، سخن مي‌گويد كه وراي وجود است. با دقت در جايگاه اصل خير در هستي و تحليل كيفيت «بهرهمندي»، آشكار مي‌گردد كه وجود حقيقي منحصر در آن است و ساير موجودات نمود و سايه‌اي از آن هستند، آن چنان كه براي ساير موجودات حتي ايده‌ها(مُثُل) هيچ استقلالي نمي‌توان در نظر گرفت و به اين ترتيب هستي‌شناسيِ فلسفي افلاطون بر محور حقيقتي واحد دنبال مي‌شود. ملاصدرا نيز با طرح نظريۀ نهايي خويش يعني وحدت شخصي وجود، هستي را منحصر در امري واحد(خدا) مي‌داند و ما سواي حقتعالي را ظهورات و شئون او در نظر مي‌گيرد كه حكايتگر و نمود ذات حق هستند، آن چنان كه اين كثراتِ ظهور، مخلّ وحدت حقيقت وجود نمي‌گردند. اين پژوهش بر آن است تا افتراقات و تشابهات رويكرد فلسفي افلاطون و ملاصدرا در رابطه با نگاه آن دو به وجود حقيقي را بر اساس مباني هستي‌شناسي متفاوت آنها آشكار سازد.

Plato in his philosophy school offers a special system for universe based on relationship between shadow or photograph and the true being. In this way, he talks about a transcendental being that is the origin of Good (God in his philosophical system) and is beyond existence. By paying attention to position of the origin of the Good in the universe and analyzing the quality of "benefitting" it becomes clear that true existence is confined to it and the other beings are only reflections and shadows of it so that we cannot consider any independence for other beings even "the ideas" and therefore, Plato's ontology circles around a single truth. Mullah Sadra also by offering his final theory "personal pantheism" confines beings to one single being (God) and considers the other beings as His manifestations, since multiplicity of the appearances does not contradict unity of the truth. The present paper tries to discover the similarities and differences of Plato and Mullah Sadra's approach to the true existence based on their different anthological ideas.