پديد آورندگان :
معتمدي راد، محمد دانشگاه حكيم سبزواري , گلي مختاري، ليلا دانشگاه حكيم سبزواري - گروه جغرافياي طبيعي , بهرامي، شهرام دانشگاه شهيد بهشتي - دانشكده علوم زمين , زنگنه اسدي، محمدعلي دانشگاه حكيم سبزواري - گروه جغرافياي طبيعي
كليدواژه :
آلودگي , عناصر سنگين , حوضه روئين , غني شدگي , كريجينگ
چكيده فارسي :
يكي از مهمترين مسائل زيست محيطي كه مي تواند بر سلامت گياهان، جانوران و انسانها تاثير بسزايي داشته، ميزان غلظت عناصر سنگين در خاك و آلودگي آن مي باشد. افزايش غلظت فلزات سنگين مي تواند با توجه به فرآيندهاي طبيعي يا فعاليت هاي انساني رخ دهد. پژوهش حاضر به بررسي و ارزيابي ميزان غلظت و آلودگي عناصر سنگين در رسوبات مي پردازد. بدين منظور حوضه روئين در شهرستان اسفراين انتخاب و غلظت 11 عنصر سنگين شامل As (آرسنيك) ،Cd (كادميوم) ،Co (كبالت) ، Cr (كروم) ، Cu (مس) ، Fe (آهن) ، Mo (موليبدن) ، Ni (نيكل) ، Pb (سرب) ، V (واناديم) و Al (آلومينيوم) در42 نمونه و ميزان همبستگي عناصر مورد بررسي قرار گرفت. محاسبات نتايج نشان داد وجود ضريب همبستگي معناداري بين مقادير مس و آهن (993/0) ، آهن و آلومينيوم (930/0) ، كبالت و مس (908/0) ، كبالت و آهن (897/0) ، كروم و نيكل (879/0) ، مس و آلومينيوم (853/0) ، كبالت و آلومينيوم (818/0) ، آرسنيك و آلومينيوم (719/0) و نيكل و سرب (702/0) مي باشد. سپس شاخص هاي آلودگي نظير فاكتور غني شدگي، ضريب آلودگي، درجه آلودگي اصلاح شده، ضريب بار آلودگي و شاخص زمين انباشتگي مورد محاسبه و ارزيابي قرار گرفت. تمامي شاخص هاي مورد محاسبه به جز شاخص فاكتور غني شدگي كه بر اساس ميانگين عناصر پوسته زمين مي باشد و عنصر آرسنيك آن در طبقه شديد قرار گرفت، بيانگر اين نكته مي باشند كه يازده عنصر مطالعاتي گر چه داراي مقادير متفاوتي هستند ولي همگي در طبقه بدون آلودگي قرار گرفته اند و لذا منطقه مورد مطالعه از نظر غلظت عناصر سنگين داراي آلودگي قابل توجهي نمي باشد. اما از آنجا كه در حال حاضر بيشتر افزايش غلظت عناصر سنگين داراي منشا انساني مي باشد بايد كنترل بيشتري در رابطه با فعاليت هاي كشاورزي و صنعتي صورت گيرد.
چكيده لاتين :
One of the most important environmental issues which can affect the health of plants, animals and humans is soil pollution by the concentration of the heavy metals. The increase of heavy metal concentration can occur due to the natural processes or human activities. The present study deals with examining and assessing the concentration and contamination of the heavy elements in the sediments. Roein basin in Esfarayen area was selected for this purpose and the concentration of 11 heavy metals, including As (Arsenic), Cd (Cadmium), Co (Cobalt), Cr (Chrome), Cu (Copper), Fe (Iron), Mo (Molibden), Ni ( Nickel), Pb (Lead), V (Vanadium) and Al (Aluminum) were measured in 42 samples and the correlation of the elements was examined. The results showed that there is a significant correlation between the copper and iron content (0.99), iron and aluminum (0.93), cobalt and copper (91), cobalt and iron (0.89), chrome and nickel (0.88), copper and aluminum (0.85), cobalt and aluminum (0.82), arsenic and aluminum (0.72), nickel and lead (0.7). Then, the contamination factors such as enrichment factor, contamination factor, modified contamination degree, pollution load index and geo-accumulation index were computed and assessed. All the indexes were calculated except the enrichment factor which depend on the elements existing on the crust of the earth and the arsenic is categorized as strong, suggesting that although the eleven elements studied contain various contents, they all are categorized as the non-polluting and therefore, there is no significant contamination in terms of heavy elements concentration in the area. Since, there is currently a higher increase in the heavy metal concentration, higher control shall be applied regarding the agricultural and industrial activities.
