بررسي تقابل هجاء سياسي فاحش با اخلاق ديني در داليّه سيدحيدر حلي

فاقد عنوان و چكيده لاتين

از ديرباز، موضوع چالش برانگيز تقابل هجاء سياسي فاحش با ارزش هاي ديني و اخلاقي مورد توجه فقها از يكسو و از سوي ديگر مورد توجه شاعران پايبند به اصول اخلاقي و ديني بوده است. ازاين رو، گمان نمي رفت اين گونه هجاء، كه معمولاً همراه دشنام گويي و مبالغه در بيان زشتي هاست، به شعر شاعران پيرو مكتب اهل بيت(ع) راه پيدا كند، اما برخلاف اين پندار، در شعر سياسي شيعي، قصيده هايي يافت مي شود كه آشكارا اين گونه هجاء در آنها به كار رفته است. بنابراين، اين مقاله، با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با تمركز بر 1304 ھ)، به بررسي و نقد توجيهات به كارگيري اين گونه هجاء - قصيده داليّۀ سيد حيدر حلي( 1246 مي پردازد. در اين راستا، پس از بررسي اصل جواز استفاده از هجاء و توضيح شروط آن براساس معيارهاي اسلامي، اشكال وارد بر هجاء در اين قصيده و توجيهات محتمل براي آن تحليل و بررسي مي شود. نتيجۀ پژوهش حاضر گوياي آن است كه اگرچه مي توان با تكيه بر برخي ساختارهاي توصيفي قرآن كر يم، در كنار برخي اسلوب هاي بلاغي، راه گريزي براي توجيه به كارگيري هجاء سياسي فاحش در اين قصيده ارائه كرد، اما با توجه به دور از ذهن بودن اين توجيهات، نزد مخاطبان عام، دست آويز قراردادن آنها در اين زمينه دور از تكلف نخواهد بود. به همين دليل، اگرچه شاعر در اين قصيده به هجاء سياسي فاحش روي آورده، اما در ديگر حولياتش سعي كرده است از آن دوري گزيند و به جاي آن به هجاء مبتني بر داده هاي تاريخي روي آورد.