پديد آورندگان :
كاظمي، مهرداد دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي , كريم زاده، حميدرضا دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي , تركش اصفهاني، مصطفي دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي , بشري، حسين دانشگاه صنعتي اصفهان - دانشكده منابع طبيعي
كليدواژه :
آناليز تطبيقي متعارفي , پوشش گياهي , چراي مديريت شده , خاك , تحليل خوشه اي , قرق
چكيده فارسي :
بررسي روابط بين پوشش گياهي و عوامل محيطي به شناخت عوامل مؤثر بر رشد و استقرار گونه‌هاي گياهي و همچنين شناسايي رويشگاه‌ها كمك ميكند. هدف از اين پژوهش، بررسي اثرات قرق 33 ساله و چراي مديريت شده (سيستم چراي تناوبي- استراحتي) بر توزيع پوشش گياهي و برخي خصوصيات خاك، در ايستگاه شهيد حمزوي حنا در منطقه سميرم استان اصفهان است. در اين مطالعه تعداد شش ترانسكت (سه ترانسكت موازي و سه ترانسكت عمود بر شيب عمومي منطقه) به طول 100 متر در هر منطقه مستقر و در راستاي هر ترانسكت 10 پلات دو متر مربعي مستقر و ميزان تاج پوشش، توليد، تراكم و فهرست گونه‌هاي گياهي موجود ثبت شد. در هر منطقه مديريتي (قرق و چراي مديريت شده)، 18 پلات به‌طور تصادفي- سيستماتيك انتخاب و در هر پلات پنج نمونه خاك از عمق صفر تا30 سانتيمتري برداشت شد و سپس نمونه‌ها مخلوط و يك نمونه مركب به‌عنوان شاهد پلات، انتخاب شد. عوامل اسيديته، قابليت هدايت الكتريكي، كربنات كلسيم، ماده آلي، فسفر قابل استفاده، نيتروژن كل، پتاسيم، كلسيم، منيزيم، درصد رطوبت اشباع، ظرفيت تبادل كاتيوني، درصد ذرات رس، سيلت، شن و شن خيلي ريز در آزمايشگاه تعيين شد. شاخص‌هاي پوشش گياهي در دو منطقه با استفاده از آزمون تي مستقل مقايسه شدند. آناليز تطبيقي متعارفي و آناليز خوشه‌اي نشان داد كه مهمترين خصوصيات مؤثر در تفكيك گروه‌هاي گياهي، ظرفيت تبادل كاتيوني، آهك، درصد سنگريزه، فسفر قابل استفاده و عامل مديريت است. چراي مديريت شده باعث افزايش معنيدار توليد (352 در مقابل 184/2 كيلوگرم در هكتار) و درصد تاج پوشش گياهي (25/46 در مقابل 18/37) و تغيير برخي از خصوصيات خاك شده است (5% = α). همچنين قرق باعث افزايش تراكم گونه‌هاي گياهي (3/03 در مقابل 2/02 بوته در مترمربع) به‌صورت معنيداري شده است. اين مطالعه نشان داد كه چراي مديريت شده در مراتع نيمه خشك بهتر از قرق بلندمدت، بر بهبود و توسعه برخي خصوصيات خاك و توزيع پوشش گياهي تأثير مي‌گذارد. بنابراين توصيه مي‌شود، از قرق بلندمدت در مراتع نيمه‌خشك جلوگيري شود.
چكيده لاتين :
Evaluating the possible relationships between vegetation and environmental characteristics can assist managers to
identify effective factors influencing plants establishment and to characterize various vegetation communities. This
study was aimed to evaluate the effects of long term grazing exclusion ( more than 33 years) and the controlled grazing
system (resting – rotation grazing system) on the vegetation distribution and some soil properties in the Hamzavi
research station in Hanna area-Semirom, Isfahan. Six transects (three parallel transects and three transects perpendicular
to the general slope of the area) were established in each area and 10 square plots with the size of 2m2 were placed
along each transect; then, the cover percentage, production and list of all plant species were recorded. In each area,
eighteen plots were collected randomly and in each plot, five soil samples were collected from 0-30 cm of the soil and
then the samples were mixed and one sample of the compound was selected as an evidence plot. Soil properties such as
pH, EC, CaCO3, organic carbon, absorbable phosphor, total nitrogen, K, Ca, Mg, soil saturated percentage, cation
exchange capacity, soil clay, silt, sand and fine sand contents were measured in the soil laboratory. The independent t
test was used to compare the vegetation characteristics in two areas. Cation exchange capacity, CaCO3, gravel
percentage, soil phosphor content and grazing management were identified as the most discriminative factors in
separating vegetation communities based on Canonical correspondence analysis (CCA) and cluster analysis. Controlled
grazing management significantly modified some soil characteristics and increased the production (352 versus 184.2
kg/ha) and vegetation cover percentage (25.46 versus 18.37), as compared to the exclusion area (α= 5%). The
vegetation density was increased significantly in the exclusion rather than controlled grazing area (3.03 versus 2.02
plant/m2). This study, therefore, revealed that controlled grazing management was more effective on improving some
soil quality and vegetation characteristics rather than p long term grazing exclusion in the semi-arid ecosystems. So,
avoiding long term grazing exclusion in semi-arid rangelands is suggested.
