منشأ و ويژگي‌هاي كاني‌هاي رسي و ارتباط آنها با شكل‌هاي مختلف پتاسيم در خاك‌هاي آهكي دشت كاكان، شرق استان كهگيلويه و بويراحمد

Origin and Clay Minerals Characteristics and their Relationship with Potassium Forms in the Calcareous Soils of Kakan Plain in East of Kohgilouye-va-Boyerahmad Province

هدف از انجام اين پژوهش، بررسي منشأ، ويژگي‌هاي كاني‌هاي رسي و ارتباط آنها با شكل‌هاي مختلف پتاسيم در خاك‌هاي آهكي دشت كاكان استان كهگيلويه و بويراحمد، با شرايط اقليمي مرطوب بود. براي انجام اين مطالعه، ابتدا بر اساس اطلاعات به‌دست آمده از عكس‌هاي هوايي و نقشه‌هاي توپوگرافي، اقدام به تفكيك واحدهاي فيزيوگرافي شد و در هر واحد، يك خاكرخ حفر و از افق‌هاي مختلف نمونه‌برداري شد. نتايج نشان داد كه كاني اسمكتايت مهم‌ترين و فراوان‌ترين كاني موجود در خاك‌هاي منطقه است. در خاكرخ‌هاي بخش‌هاي با زهكشي مناسب، تبديل پاليگورسكيت به اسمكتايت و همچنين تبديل ميكا به اسمكتايت از دلايل اصلي فراواني كاني اسمكتايت است. بررسي شكل‌هاي مختلف پتاسيم نشان داد كه پتاسيم تبادلي در افق‌هاي سطحي بيشتر از افق‌هاي زيرين است. دليل بيشتر بودن پتاسيم تبادلي در سطح نسبت به عمق، بيشتر بودن اسمكتايت و مواد آلي در سطح خاك است. برخلاف شكل‌هاي تبادلي و غيرتبادلي، به‌دليل شرايط رطوبتي و حرارتي سطح خاك، مقدار نسبي پتاسيم ساختماني در سطح خاك كمتر از لايه‌هاي پاييني بود. همچنين به‌دليل اثر رقت، با افزايش مقدار كربنات كلسيم خاك‌ها، مقدار پتاسيم تبادلي، غيرتبادلي و ساختماني خاك‌ها كاهش يافت.

This research was carried out to assess the origin and clay minerals characteristics and their relationship with potassium forms in the calcareous soil of this region, with the humid climate conditions. Based on aerial photos and topographic maps, physiographic units were separated and soil sampling was done in each diagnostic horizon. The results showed that smectite was the main and dominant clay mineral in the study area. In well-drained pedons, the convincing process for smectite abundance seemed to be mainly the transformation of palygorskite and mica. According to the results, the exchangeable potassium in the surface horizon was higher than that of the subsurface horizons. The main reason for the higher level of exchangeable K in the soil surface, was more smectite and organic carbon. The results revealed that unlike exchangeable and non-exchangeable K, because of the suitable conditions like temperature and humidity in surface horizons, the relative mean of structural K in the surface soils was less than that in the subsurface. Also, since an increase in calcium carbonate resulted in a decrease in amount of clay and the amount of relative clay minerals (dilution effect), the amounts of exchangeable, non- exchangeable and structural K were decreased.