پديد آورندگان :
ارجمند مريم دانشگاه فردوسي مشهد , راشكي عليرضا دانشگاه فردوسي مشهد - دانشكده منابع طبيعي و محيط زيست -گروه مديريت مناطق خشك و بياباني , سرگزي حسين اداره كل منابع طبيعي و آبخيزداري استان سيستان و بلوچستان
كليدواژه :
گردوغبار , شاخص aai و aod , جازموريان , جنوب شرق ايران , پايش زماني و مكاني پديده گرد و غبار , داده هاي ماهواره اي
چكيده فارسي :
منطقه جازموريان واقع در جنوب شرقي ايران بين دو استان كرمان و سيستان و بلوچستان ايران، هم‌اكنون به دليل خشكسالي و سدسازي‌هاي متعدد، كاملاً خشك و تبديل به بيابان شده است. اين منطقه يكي از مناطق كليدي توليد گردوغبار كشور است، اما تاكنون مطالعات محدودي در اين منطقه بخصوص در زمينه گردوغبار صورت گرفته است. به‌منظور بررسي گردوغبار در اين منطقه از داده‌هاي ماهواره‌اي شامل شاخص گردوغبار aai بدست آمده از سنجنده‌هايtoms_n7 (1978-1993) ، ep (1996-2005)toms_ و omi (2005-2014) و شاخص عمق نوري گردوغبار aodحاصل سنجنده‌هاي misr (2000 -2013) و modis (2000-2014) استفاده گرديد. نمودار تغييرات زماني شاخص‌ها در منطقه جازموريان و نقشه‌هاي پهنه‌بندي رخدادهاي گردوغبار براي جنوب شرق ايران تهيه شد. چند نقطه در جنوب شرق ايران به عنوان كانون توليد گردوغبار؛ شامل: زابل، منطقه‌اي در پاكستان نزديك به مرز ايران، سواحل مكران (خليج گواتر) و منطقه جازموريان شناسايي گرديد. با توجه به تغييرات سالانه شاخص‌ها مي‌توان چندين سال يا دوره را به‌عنوان دوره‌هاي اوج طوفان گردوغبار در منطقه شناسايي كرد، 1363 (شروع رخداد طوفان‌هاي گردوغبار)، 1370، 13821383، 1387 و1391. به‌طور كلي روند صعودي در مقادير شاخص‌ها را مي‌توان در نتيجه ساخت سدهاي متعدد بر سر راه رودهاي تغذيه كننده جازموريان و در‌نتيجه خشك‌شدن تدريجي آن دانست و افزايش‌هاي ناگهاني در مقادير مي‌تواند در نتيجه وقوع خشكسالي‌ها باشد.عمده وقايع گردوغبار در منطقه جازموريان در دو فصل بهار و تابستان اتفاق مي‌افتد و به‌ترتيب در فصل زمستان و پاييز از شدت آن كاسته مي‌شود. بنابراين فعاليت گردوغبار در چهار ماه مي، ژوئن، ژولاي و آگوست شديد و در چهار ماه نوامبر، دسامبر، ژانويه و فوريه ضعيف تر از ساير ماه‌ها مي‌باشد.
چكيده لاتين :
Dust cycles are an integral part of the Earth system, which emits about 2000 tons of dust every year (Shao et al., 2011) and plays an important role in the global climate changes (Park & Jong, 2008). The frequency of dust events in the arid and semi-arid regions is much higher, meanwhile, dried lakes have the largest ration in dust emission (Goudie and Middleton, 2006). Hamoun e Jazmurian is a dried lake located in an homonymous topographic-low basin in southeast Iran and a main source for high dust emissions under favorable weather conditions, but so far limited studies have been carried out in this area, especially on dust. Remote sensing provides useful information about spatiotemporal variability of dust storms over the arid environment of the world. So the present study examines the spatiotemporal variability of dust activity over the region by identifying the dust events from the satellite data.
Materials and Methods
In this work, spatial and temporal variability of dust aerosol were analyzed over the arid environment of Jazmurian region and surroundings located on southeast of Iran by means of monthly mean data, including Absorption Aerosol Index (AAI), values products of TOMS-Nimbus7 (N7) (1979-1984), TOMS-Earth Probe (EP)(1990-2005) and OMI (2005-2014) as well as Deep Blue AOD of MODIS-Terra (2000-2007) and MODIS-Aqua(2002-2014) and Aerosol Optical Depth (AOD555nm) of MISR (2000-2013).
Results and Discussion
The results indicated that several hot points of dust including Sistan/Hamoun, Rootak, a region in Pakistan near the border with Iran, Makran coast, Gwadar Bay ion the southeast corner of Iran and the Jazmurian region. Overall, the annual trend of both AAI and AOD values obtained from all sensors, are increasing during the periods expect MODIS retrievals which has negative partial amounts, the time periods of 2002-2004, 2008-2009 and 2011-2012 are the peak of dust storms over the Jazmurian region because of human activities and severe droughts. Seasonal variations of AAI and AOD values showed the major dust activities occur during spring and summer and it is minimum in autumn over Jazmurian region. high activity of dust storms are in four months of May, June, July and August and low in the four months of November, December, January and February
Conclusion
Hamoun e Jazmourian is one of the active dust emission regions in south east of Iran. The amount of dust and affected areas have increased in recent years. Severe droughts in recent years and numerous dam construction are one of the main factors of dust emission increase in this region.
