اطلس گويشي و اندازه‌ گيري فاصله‌ هاي گويشي در استان همدان

هدف پژوهش حاضر ارائۀ نمونه اي از  اطلس گويشي بر مبناي اصول جغرافياي گويشي و اندازه گيري فاصله هاي گويشي بر مبناي اصول گويش سنجي در نيمۀ جنوبي استان همدان است. روش: در اين پژوهش كه از نوع توصيفي-تحليلي است، از پرسشنامه اي متشكل از 149 واژه و عبارت و 44 جملۀ پايه مبتني بر فهرست واژه هاي سوادش استفاده شده است. گردآوري داده ها  به روش ميداني از 15 جايگاه در شهرستان هاي اسدآباد، تويسركان، ملاير، نهاوند و همدان كه به روش تصادفي نظام مند انتخاب شده اند، صورت گرفته است. چهار مقولۀ كلي تحت عناوين واژه هاي مربوط به « طبيعت» (10 واژه)، «زمان»، «نسبت خانوادگي» و «اسامي حيوانات» (هر يك 5 واژه) به روش تصادفي براي تهيه اطلس و انجام محاسبات انتخاب و مورد بررسي قرار گرفتند. يافته ها: تنوع و پراكندگي واژگاني در اين مقولات در قالب 5 اطلس گويشي متني-نمادي نشان داده شده است. درصد فراواني هر گونۀ تلفظي در جايگاه هاي مختلف و نيز بيشترين و كم ترين درصد شباهت بين جايگاه ها بر مبناي اصول گويش سنجي و ارائۀ دندروگرام (نمودار درختي) محاسبه شده است. نتيجه گيري: گويش هاي مورد بررسي در 9 خوشه طبقه بندي مي شوند. كمترين فاصلۀ گويشي بين دو جايگاه 14 و 15 در شهرستان همدان گزارش مي شود. شباهت واژگاني بين اين دو جايگاه برابر با 60 درصد است. بعد از آن بيشترين شباهت واژگاني برابر با 56 درصد بين دو جايگاه 8 و 9 در ملاير ديده مي شود. شباهت گويشي بين ملاير و نهاوند بيشتر از ساير شهرستان ها است. تنوع واژگاني در مقولۀ «طبيعت» بيشترين حد و در «اسامي حيوانات» كمترين حد است.