واج‌شناسي اجتماعي: بررسي موردي قلب واجي در زبان فارسي

تنوعات زباني همواره با پيچيدگي روابط اجتماعي گسترده تر مي شوند. در اين ميان، تعامل عوامل آوايي و اجتماعي در تنوعات زباني نقش فراواني دارند. هدف مقاله حاضر بررسي ماهيت فرآيند قلب واجي و رابطه آن با عوامل اجتماعي سن و تحصيلات است. چارچوب اين مقاله واج‌شناسي اجتماعي و واج‌شناسي بهينگي و روش تحقيق تحليلي و ميداني است. در اين تحقيق، 56 آزمودني 110 واژه را تلفظ كردند. در تحليل واج‌شناسي كه درقالب  نظريه بهينگي است، مشخص شد كه اصل آرايش رسايي و قانون برخورد هجايي عوامل ايجاد اين فرآيند در زبان فارسي هستند. همچنين، ترتيب همخوان‌هاي دخيل در اين فرآيند مشخص شدند. آزمودني‌ها با توجه به متغير سن در چهار گروه سني 45 سال، 67 سال، 2940 سال و 4169 سال و نيز با توجه به متغير تحصيلات در سه گروه بي‌سواد، با تحصيلات متوسط و داراي تحصيلات دانشگاهي، تقسيم‌بندي شدند. نتايج نشان دادند كه با افزايش سن، وقوع فرآيند قلب كاهش مي يابد. همچنين، با توجه به متغير تحصيلات مشخص شد كه با افزايش تحصيلات نيز از ميزان وقوع اين فرآيند كاسته مي‌شود.